Materializm to nurt filozoficznyzaprzecza duchowej istocie rzeczy, opierając się przede wszystkim na ewolucyjnym elemencie genezy świata zewnętrznego w stosunku do człowieka. Charakterystyczną cechą tego podejścia jest całkowite zaprzeczanie istnieniu Boga i innych wyższych substancji.
Ponadto dla materialistów nie jest to aż tak ważnezrozumienie istoty procesów zachodzących wokół, na ile poszukiwanie logicznego i pseudonaukowego wyjaśnienia pochodzenia, istnienia przestrzeni fizycznej. W tym sensie można argumentować, że materializm jest doktryną o cielesności świata i rzeczy na tym świecie. Dla porównania: idealizm ze swą koncepcją pierwotnej istoty najwyższego ideału (bez względu na jego formę) polega na samowiedzy o ideale, na poszukiwaniu Boga w sobie. Innymi słowy, dla przedstawicieli materializmu główną kategorią jest świat fizyczny jako obiektywna rzeczywistość, dla idealistów - ludzkie „ja” jako duchowa projekcja sił wyższych.
Ludzka świadomość i fizyka świata
Zaprzeczenie duchowej zasady doprowadziło do tegomaterialiści, począwszy od renesansu, musieli jakoś dopasować ludzką świadomość do ewolucyjnej fizyki codziennej rzeczywistości. I wtedy pojawił się problem, ponieważ chrześcijański światopogląd nie pozwolił całkowicie zaprzeczyć boskiej istocie człowieka. Wyjście zostało znalezione w poszukiwaniu ideału moralnego i etycznego - tak poszli humaniści, zamieniając materializm w filozofii w prototyp teorii społecznej i politycznej. Później francuscy myśliciele sformalizowali rozwinięte koncepcje tylko w proto-nowoczesne teorie prawa i konstytucjonalizmu. Materializm to etyka i prawo. W ten sposób można warunkowo wyznaczyć epokę wartości 15-18 wieków.
Dwa podejścia
Renesans materializmu postawił jasno pytanie:co jest pierwotne, a co drugorzędne? Okazało się, że materializm to nie tylko poszukiwanie ogólnych praw rozwoju przyrody, ale także definicja, a ściślej, świadomość pierwotnego źródła świata. Wulgarny materializm poszukiwał materii pierwotnej, w rzeczywistości był kontynuacją tradycji greckiej (Demokryt, Empedokles). Konsekwentny materializm wywodził się z mechanicznej zasady wyjaśniania obiektywnych praw, które istnieją poza ludzką świadomością. Jednak paradoksalnie to konsekwentny materializm przechodzący przez materializm dialektyczny doprowadził do wniosku o fenomenologicznej naturze materii. Zgodnie z tą logiką, którą ostatecznie ułożył W. Lenin, okazało się, że otaczająca rzeczywistość jest tylko reprezentacją istniejącą w naszej świadomości, a sama świadomość jest rzeczywistością obiektywną. A to z kolei oznaczało, że świat zewnętrzny mógł być konstruowany na własny obraz i podobieństwo. W rezultacie miejsce Boga zajął człowiek, co było szczególnie dobrze prześledzone w sowieckim marksizmie.
Wątpliwości kartezjańskie
Ponadto nie możemy zapominać, że teoriamaterializm uległ istotnej przemianie po wprowadzeniu przez R. Kartezjusza zasady wątpliwości. Okazało się jednak, że wszystkie logiczne argumenty materialistów, podobnie jak innych filozofów, nie wychodzą poza krąg logiczny: jeśli świadomość zostanie uznana za część świata przedmiotowego, poznanie tego właśnie obiektywnego świata jest możliwe tylko poprzez świadomość indywidualną. Przerwać krąg oznacza uznać pewne rzeczy nie tylko za obiektywnie istniejące, ale także uwierzyć w nie. Oznacza to, że źródłem każdej materialistycznej koncepcji jest idealistyczna pozycja samego filozofa.
