Historyk Jules Michelet w XIX wieku był pierwszymwykorzystał koncepcję „renesansu”. Omawiani w artykule muzycy i kompozytorzy należeli do okresu, który rozpoczął się w XIV wieku, kiedy średniowieczną dominację kościoła zastąpiła kultura świecka z jej zainteresowaniem osobą ludzką.
muzyka renesansowa
Kraje europejskie w różnym czasie weszły wNowa era. Nieco wcześniej we Włoszech pojawiły się idee humanizmu, ale w kulturze muzycznej dominowała szkoła holenderska, gdzie po raz pierwszy w katedrach stworzono specjalne metrizy (schroniska) do kształcenia przyszłych kompozytorów. W tabeli przedstawiono główne gatunki tamtych czasów:
| Piosenka polifoniczna | Motet | Msza polifoniczna |
| Świecki gatunek wokalny rozwijający się w dwóch kierunkach: bliski pieśni (canzona, villanella, barcarole, frottola) i związany z tradycyjną polifonią (madrygał) | Przetłumaczone z francuskiego - „słowo”. Polifoniczna muzyka wokalna, podczas której do jednego z głosów dołączają inne o tym samym lub innym tekście | Muzyka polifoniczna do tekstów modlitewnych z pięciu części |
Najsłynniejszymi kompozytorami renesansu w Holandii są Guillaume Dufay, Jacob Obrecht, Josquin Despres.
Wielcy Holendrzy
Johannes Okegem wykształcony w Notre Dame metriz(Antwerpia), aw latach 40. XV w. został choreografem chóru na dworze księcia Karola I (Francja). Następnie kierował kaplicą dworu królewskiego. Dożywszy sędziwego wieku, pozostawił po sobie wielką spuściznę we wszystkich gatunkach, stając się wybitnym polifonistą. Rękopisy jego 13 mszy dotarły do nas pod nazwą kodeks Chigi, z których jeden jest malowany na 8 głosów. Wykorzystywał nie tylko cudze, ale i własne melodie.
Orlando Lasso urodził się na terenie współczesnej Belgii (r.Mons) w 1532 r. Jego talent muzyczny przejawiał się we wczesnym dzieciństwie. Chłopak został trzykrotnie uprowadzony z domu, aby uczynić go świetnym muzykiem. Całe dorosłe życie spędził w Bawarii, gdzie występował jako tenor na dworze księcia Albrechta V, a następnie kierował kaplicą. Jego wysoce profesjonalny zespół pomógł przekształcić Monachium w muzyczne centrum Europy, które odwiedzało wielu znanych kompozytorów renesansu.
U niego przyjeżdżały takie talenty jak Johann Eckard, Leonard Lechner, Włoch D. Gabrieli.. Swoje ostatnie schronienie znalazł w 1594 r.terytorium kościoła monachijskiego, pozostawiając wspaniałą spuściznę: ponad 750 motetów, 60 mszy i setki pieśni, wśród których najpopularniejszą była Susanne un jour. Jego motety („Proroctwa Sybilli”) wyróżniały się nowatorstwem, ale znany był także z muzyki świeckiej, w której było sporo humoru (Vilanella O bella fusa).
Szkoła włoska
Wybitni kompozytorzy renesansu zOprócz tradycyjnych trendów Włochy aktywnie rozwijały muzykę instrumentalną (organy, smyczkowe instrumenty smyczkowe, clavier). Najbardziej rozpowszechnionym instrumentem stała się lutnia, a pod koniec XV wieku pojawił się klawesyn - prekursor fortepianu. Na bazie elementów muzyki ludowej rozwinęły się dwie wpływowe szkoły kompozytorskie: rzymska (Giovanni Palestrina) i wenecka (Andrea Gabrieli).
Giovanni Pierluigi wziął nazwę Palestrina pod nazwą miejscowości pod Rzymem, w której się urodziłi służył w głównym kościele jako chórmistrz i organista. Data jego urodzin jest bardzo przybliżona, zmarł jednak w 1594 roku. W ciągu swojego długiego życia napisał około 100 mszy i 200 motetów. Jego „Msza Papieża Marcellusa” wzbudziła podziw Papieża Piusa IV i stała się przykładem katolickiej muzyki sakralnej. Giovanni jest najwybitniejszym przedstawicielem śpiewu wokalnego bez akompaniamentu muzycznego.
Andrea Gabrieli wraz ze swoim uczniem i siostrzeńcem Giovannipracował w kaplicy św. Marka (XVI w.), „malując” śpiew chóru przy dźwiękach organów i innych instrumentów. Szkoła wenecka skłaniała się bardziej w stronę muzyki świeckiej, a kiedy na scenie teatralnej Andrea Gabrieli wystawił Edypa Sofoklesa, powstała muzyka chóralna, przykład polifonii chóralnej i zwiastun przyszłości opery.
Cechy szkoły niemieckiej
Zaawansowana ziemia niemiecka Ludwig Zenfl, najlepszy polifonista XVI wieku, który nie dotarł,jednak poziom holenderskich rzemieślników. Pieśni poetów-śpiewaczy spośród rzemieślników (meistersingers) to także szczególna muzyka renesansu. Kompozytorzy niemieccy reprezentowali śpiewające korporacje: blacharzy, szewców, tkaczy. Zjednoczyli się na całym terytorium. Wybitnym przedstawicielem Norymberskiej Szkoły Śpiewu był Hans Sachs (lata życia: 1494-1576).
Urodzony w rodzinie krawieckiej, przez całe życie pracowałszewc, uderzająca erudycja oraz zainteresowania muzyczne i literackie. Czytał Biblię w interpretacji wielkiego reformatora Lutra, znał starożytnych poetów i cenił Boccaccia. Jako muzyk ludowy Sachs nie posiadał form polifonii, ale tworzył melodie magazynu pieśni. Były bliskie tańca, łatwe do zapamiętania i miały określony rytm. Najsłynniejszym utworem była „Srebrna melodia”.
Renesans: muzycy i kompozytorzy Francji
Kultura muzyczna Francji przeżywa prawdziwy renesans dopiero w XVI wieku, kiedy w kraju przygotowywano grunt społeczny.
Jednym z najlepszych przedstawicieli jest Klemens Jannequin... Wiadomo, że urodził się w Chatellerault (koniec XVwieku) i przeszedł od chłopca-piosenkarza do osobistego kompozytora króla. Z jego twórczego dziedzictwa zachowały się jedynie świeckie pieśni opublikowane przez Attenyana. Jest ich 260, ale prawdziwą sławę zyskały te, które przeszły próbę czasu: „Ptasia pieśń”, „Polowanie”, „Skylark”, „Wojna”, „Screams of Paris”. Były one stale przedrukowywane i wykorzystywane przez innych autorów do powtórek.
Jego piosenki były polifoniczne i brzmiały jakscen chóralnych, w których oprócz onomatopei i kantowanego prowadzenia głosu pojawiały się okrzyki, które odpowiadały za dynamikę utworu. Była to odważna próba znalezienia nowych sposobów obrazowania.
Znani kompozytorzy francuscy to między innymi Guillaume Cotlet, Jacques Mauduy, Jean Baif, Claude Lejeune, Claude Gudimel, nadał muzyce harmonijną strukturę, która przyczyniła się do przyswojenia muzyki przez szeroką publiczność.
Kompozytorzy renesansu: Anglia
XV wiek w Anglii był pod wpływem prac John Dubstalei XVI - William Byrd... Obaj mistrzowie skłaniali się ku muzyce sakralnej.Bird zaczynał jako organista w katedrze w Lincoln, a zakończył karierę w Royal Chapel w Londynie. Po raz pierwszy udało mu się połączyć muzykę i przedsiębiorczość. W 1575 roku we współpracy z Tallisem kompozytor uzyskał monopol na publikację utworów muzycznych, co nie przyniosło mu zysku. Jednak obrona ich praw własności w sądzie zajęła dużo czasu. Po śmierci (1623) w oficjalnych dokumentach kaplicy nazywany był „przodkiem muzyki”.
Co zostawili po sobie wielcy kompozytorzyrenesans? Byrd, oprócz zbiorów wydawanych (Cantiones Sacrae, Gradualia), zachował wiele rękopisów, uznając je za nadające się tylko do kultu domowego. Opublikowane później madrygały (Musica Transalpina) wykazywały wielki wpływ autorów włoskich, ale kilka mszy i motetów zostało włączonych do złotego funduszu muzyki sakralnej.
Hiszpania: Cristobal de Morales
Najlepsi przedstawiciele Hiszpańskiej Szkoły Muzycznejprzeszedł przez Watykan, przemawiając w papieskiej kaplicy. Poczuli wpływy autorów holenderskich i włoskich, więc tylko nielicznym udało się zdobyć sławę poza swoim krajem. Renesansowi kompozytorzy z Hiszpanii byli polifonistami tworzącymi utwory chóralne. Najwybitniejszym przedstawicielem jest Cristobal de Morales (XVI w.), który prowadził metrysę w Toledo i przygotował niejednego ucznia. Zwolennik Josquina Despresa, Cristobal wprowadził specjalną technikę do wielu kompozycji zwaną homofonią.
Najbardziej znane to dwa Requiemautora (ostatni - pięcioma głosami), a także msza "Uzbrojony". Pisał także dzieła świeckie (kantatę na cześć zawarcia traktatu pokojowego w 1538 r.), ale dotyczy to jego wcześniejszych dzieł. Kierując pod koniec życia kaplicą w Maladze, pozostał autorem muzyki sakralnej.
Zamiast kończyć
Kompozytorzy renesansowi i ich dziełaprzygotował rozkwit XVII-wiecznej muzyki instrumentalnej i pojawienie się nowego gatunku - opery, gdzie zawiłość wielu głosów została zastąpiona prymatem jednego prowadzącego główną melodię. Dokonali prawdziwego przełomu w rozwoju kultury muzycznej i położyli podwaliny pod sztukę współczesną.
