Wiedza jednej osoby o drugiej jest zawszetowarzyszy emocjonalna ocena partnera, próba zrozumienia jego działań, prognozowanie zmian w jego zachowaniu i modelowanie własnego zachowania. Ponieważ w tym procesie uczestniczą co najmniej dwie osoby, a każda z nich jest aktywnym podmiotem, w budowaniu strategii interakcji każda musi brać pod uwagę nie tylko motywy i potrzeby drugiej, ale także swoje rozumienie motywów i potrzeb partner. Proces percepcji interpersonalnej nazywany jest także percepcją społeczną.
Drogą jest mechanizm percepcji interpersonalnejprzez które osoba interpretuje i ocenia drugiego. Takich metod może być całkiem sporo. Dzisiaj rozważymy główne mechanizmy percepcji interpersonalnej: identyfikację, empatię, egocentryzm, przyciąganie, refleksję, stereotyp i atrybucję przyczynową.
Identyfikacja
Pierwszy i główny mechanizm interpersonalnypercepcja to identyfikacja osoby przez osobę. Z punktu widzenia psychologii społecznej potwierdza to, że najprostszym sposobem zrozumienia partnera jest asymilowanie się z nim.
Ogólnie identyfikacja ma kilka znaczeń:
- Identyfikacja siebie z inną osobą na podstawie więzi emocjonalnej.
- Asymilacja wartości, ról i cech moralnych drugiej osoby.
- Kopiowanie myśli, uczuć lub działań innej osoby.
Najbardziej pojemna definicja dźwięków identyfikacyjnychw następujący sposób. Identyfikacja to rozumienie partnera poprzez jego świadomą lub nieświadomą identyfikację z samym sobą, próbą odczucia jego stanu, nastroju i stosunku do świata, postawienia się na swoim miejscu.
Empatia
Drugi mechanizm percepcji interpersonalnej jest ściśle związany z pierwszym. Empatia to emocjonalna potrzeba reagowania na problemy drugiej osoby, współczucia i współodczuwania z nią.
Ponadto empatia jest interpretowana jako:
- Zrozumienie stanów innej osoby.
- Proces umysłowy mający na celu rozpoznanie doświadczeń innych ludzi.
- Akcja, która pomaga jednostce budować komunikację w szczególny sposób.
- Zdolność do penetracji stanu psychicznego innej osoby.
Empatia wzrasta wraz zpodobieństwo rozmówców, a także kiedy jednostka zdobywa doświadczenie życiowe. Im wyższa empatia, tym bardziej obrazowo człowiek wyobraża sobie wpływ tego samego wydarzenia na życie różnych ludzi i tym bardziej uświadamia sobie istnienie różnych poglądów na życie.
Osobę skłonną do empatii można rozpoznać po następujących znakach:
- Tolerancja emocji innych ludzi.
- Umiejętność zagłębienia się w wewnętrzny świat rozmówcy bez ujawniania jego światopoglądu.
- Dostosowanie swojego światopoglądu do światopoglądu innej osoby w celu osiągnięcia wzajemnego zrozumienia.
Podobieństwa między empatią a identyfikacją
Mechanizm empatii ma pewne podobieństwa zmechanizm identyfikacji. W obu przypadkach istnieje zdolność osoby do patrzenia na rzeczy z punktu widzenia innej osoby. Jednak empatia, w przeciwieństwie do identyfikacji, nie oznacza identyfikacji z rozmówcą. Identyfikując się z partnerem, osoba akceptuje swój model zachowania i buduje podobny. Okazując empatię, jednostka po prostu uwzględnia linię zachowania rozmówcy, jednocześnie kontynuując budowanie swojego zachowania niezależnie od niego.
Empatia jest uważana za jedną z najważniejszychumiejętności zawodowe psychologa, lekarza, nauczyciela i lidera. Uwaga empatyczna (słuchanie) to według K. Rogers szczególny stosunek do partnera oparty na syntezie identyfikacji i empatii. Włączenie w drugą osobę, pozwalające na osiągnięcie otwartości kontaktu, jest funkcją identyfikacyjną. Takie „zanurzenie się w rozmówcy” w czystej postaci ma negatywne konsekwencje – psycholog jest „związany” z trudnościami klienta i sam zaczyna chorować na swoje problemy. Tu na ratunek przychodzi komponent empatyczny – umiejętność oderwania się od stanu partnera. Tak więc połączenie mechanizmów takich jak identyfikacja człowieka przez człowieka i empatia pozwala psychologowi na realną pomoc klientom.
Rodzaje empatii
Doświadczenia empatyczne mogą być adekwatne i nieodpowiednie. Na przykład smutek innych powoduje smutek, a inny radość.
Dodatkowo empatia może być:
- Emocjonalny... Opiera się na mechanizmie projekcji i naśladowania reakcji efektywnych i ruchowych rozmówcy.
- Kognitywny... Oparte na inteligentnych procesach.
- Predykatywny... Wyraża zdolność osoby do przewidywania reakcji rozmówcy w danej sytuacji.
Ważną formą empatii jest empatia – doświadczanie przez jedną jednostkę uczuć, emocji i stanów doświadczanych przez drugą. Dzieje się to poprzez identyfikację z rozmówcą i współczucie z nim.
Egocentryzm
Trzeci mechanizm percepcji interpersonalnej, wW przeciwieństwie do dwóch poprzednich, komplikuje wzajemną wiedzę jednostek, a nie ułatwia jej. Egocentryzm to koncentracja człowieka na jego osobistych doświadczeniach i zainteresowaniach, co prowadzi do tego, że traci zdolność rozumienia ludzi o innym światopoglądzie.
Egocentryzm zdarza się:
- Kognitywny... Przejawia się w procesie myślenia i percepcji.
- Morał... Ilustruje niezdolność osoby do zrozumienia przyczyn zachowania innych.
- Rozmowny... Wyraża się to brakiem szacunku dla pojęć semantycznych rozmówcy.
Interpersonalna atrakcja
Atrakcją jest grawitacja lub przyciąganie jednegoosoby innej, ze względu na wspólny interes. W psychologii pociąg interpersonalny oznacza przyjazne relacje między ludźmi i wyrażanie wzajemnej sympatii. Rozwój przywiązania jednego podmiotu do drugiego powstaje jako konsekwencja postawy emocjonalnej, której ocena wywołuje szereg uczuć i wyraża się jako stosunek społeczny do drugiego człowieka.
Odbicie
Biorąc pod uwagę mechanizmy psychologicznepercepcja interpersonalna, nie można nie wspomnieć o refleksji. Refleksja to świadomość osoby, jak jest oceniana i postrzegana przez inne osoby. Oznacza to, że jest to wyobrażenie osoby o tym, co myśli o nim rozmówca. Ten element poznania społecznego oznacza z jednej strony poznanie rozmówcy przez osobę poprzez to, co o nim myśli, z drugiej zaś poznanie siebie poprzez to. Zatem im szerszy krąg społeczny danej osoby, tym więcej pomysłów na to, jak postrzegają ją inni i tym więcej osoba wie o sobie io otaczających ją osobach.
Stereotyp
To bardzo ważny i dość pojemny mechanizm.percepcja interpersonalna. Stereotyp w kontekście pociągu interpersonalnego to proces kształtowania opinii o osobie na podstawie osobistych uprzedzeń (stereotypów).
W 1922 r. dla oznaczenia poglądówzwiązany z nieścisłościami i kłamstwami, V. Limpan wprowadził termin „stereotyp społeczny”. Z reguły tworzenie stabilnych próbek dowolnego obiektu społecznego następuje niepostrzeżenie nawet dla samej jednostki.
Uważa się, że to właśnie z powodu słabychsensu, stereotypy mocno zakorzeniły się w postaci stabilnych standardów i zyskały władzę nad ludźmi. Stereotyp powstaje w warunkach braku informacji lub jest wynikiem uogólnienia własnych doświadczeń jednostki. Doświadczenie jest często uzupełniane informacjami uzyskanymi z kinematografii, literatury i innych źródeł.
Dzięki stereotypowi człowiek może szybko i jakz reguły rzetelnie uprościć środowisko społeczne, uformować je w określone normy i kategorie, uczynić je bardziej zrozumiałymi i przewidywalnymi. Podstawę poznawczą stereotypów tworzą takie procesy, jak ograniczanie, selekcja i kategoryzacja dużego przepływu informacji społecznych. Jeśli chodzi o motywacyjne podstawy tego mechanizmu, to tworzą go procesy popularyzacji wartościującej na rzecz określonej grupy, które dają człowiekowi poczucie przynależności i bezpieczeństwa.
Funkcje stereotypu:
- Wybór informacji.
- Kształtowanie i wspieranie pozytywnego obrazu siebie.
- Tworzenie i wspieranie ideologii grupowej, która uzasadnia i wyjaśnia zachowanie grupy.
- Kształtowanie i wspieranie pozytywnego wizerunku „My”.
Więc stereotypy są regulatoramipublic relations. Ich główne cechy to: ekonomia myślenia, uzasadnienie własnego zachowania, zaspokojenie tendencji agresywnych, stabilność i uwalnianie napięć grupowych.
Klasyfikacja stereotypów
Istnieje kilka klasyfikacji stereotypów jednocześnie. Według klasyfikacji V. Panferova stereotypy to: społeczny, antropologiczny i etnonarodowy.
Przyjrzyjmy się bardziej szczegółowo klasyfikacji A. Reana, zgodnie z którą stereotypy to:
- Antropologiczny. Pojawiają się, gdy ocena cech psychologicznych osoby i jej osobowości zależy od cech jego wyglądu, czyli znaków antropologicznych.
- Etniczny. Mają one znaczenie w przypadku, gdy na psychologiczną ocenę osoby wpływa jej przynależność do określonej grupy etnicznej, rasy lub narodu.
- Status społeczny. Odbywają się, gdy ocena osobistych cech jednostki następuje w zależności od jej statusu społecznego.
- Rola społeczna. W tym przypadku ocena osobowości jest podporządkowana roli społecznej i funkcji ról jednostki.
- Wyrazista i estetyczna. W psychologicznej ocenie osobowości pośredniczy zewnętrzna atrakcyjność osoby.
- Werbalno-behawioralny. Kryterium oceny osobowości są jej cechy zewnętrzne: mimika, pantomima, język i tak dalej.
Istnieją również inne klasyfikacje.W nich, oprócz poprzednich, brane są pod uwagę następujące stereotypy: zawodowy (uogólniony wizerunek przedstawiciela określonego zawodu), fizjonomiczny (cechy wyglądu są połączone przez osobę), etniczne i inne.
Najczęściej badane są krajowestereotypy. Ilustrują postawy ludzi wobec określonych grup etnicznych. Takie stereotypy są często częścią mentalności narodu i jego samoświadomości, a także mają wyraźny związek z narodowym charakterem.
Powstanie w kontekście braku informacjistereotypizacja, jako mechanizm percepcji interpersonalnej, może odgrywać rolę konserwatywną, a nawet reakcyjną, tworząc w ludziach błędne wyobrażenie o innych i deformując procesy interakcji międzyludzkich i wzajemnego zrozumienia. Dlatego konieczne jest ustalenie prawdziwości lub błędności stereotypów społecznych wyłącznie na podstawie analizy konkretnych sytuacji.
Przyczynowość
Biorąc pod uwagę mechanizmy percepcji społecznej, niewarto pominąć fascynujące zjawisko atrybucji przyczynowej. Nie znając lub niewystarczająco rozumiejąc prawdziwe motywy zachowania innej jednostki, ludzie, znajdując się w warunkach deficytu informacji, mogą przypisywać mu nierzetelne przyczyny takiego zachowania. W psychologii społecznej zjawisko to nazywa się „atrybucją przyczynową”.
Biorąc pod uwagę, jak ludzie interpretują zachowanieinni naukowcy odkryli tak zwany podstawowy błąd atrybucji. Dzieje się tak, ponieważ ludzie przeceniają wartość cech osobowości innych i nie doceniają wpływu sytuacji. Inni badacze odkryli zjawisko „atrybucji egocentrycznej”. Opiera się na skłonności ludzi do przypisywania sukcesów sobie, a niepowodzeń innym.
G. Kelly zidentyfikował trzy rodzaje atrybucji:
- Osobisty. Przyczyna jest przypisywana osobie, która dokonała czynu.
- Cel. Powód przypisywany jest obiektowi, na który skierowana jest akcja.
- Atrybucja związana z okolicznościami. Powodem tego są okoliczności.
Obserwator zwykle odwołuje się do osobistego przypisania, a uczestnik z reguły przypisuje wszystko okolicznościom. Cecha ta jest wyraźnie widoczna w przypisywaniu sukcesów i porażek.
Ważna kwestia w rozważaniu związku przyczynowegoatrybucja to kwestia postawy, która towarzyszy procesowi postrzegania osoby przez osobę, zwłaszcza w kształtowaniu wrażenia nieznanej osoby. Ujawnił to A. Bodylev poprzez eksperymenty, w których różnym grupom ludzi pokazywano zdjęcie tej samej osoby, towarzysząc mu takimi cechami, jak „pisarz”, „bohater”, „przestępca” i tak dalej. Kiedy zestaw został uruchomiony, werbalne portrety tej samej osoby różniły się. Okazało się, że są ludzie, którzy nie poddają się stereotypowemu postrzeganiu. Nazywa się je selektywnie stereotypowymi. Po rozważeniu mechanizmów społecznej percepcji porozmawiajmy teraz pokrótce o jej skutkach.
Efekty percepcji interpersonalnej
Efekt percepcji interpersonalnej powstaje zawsze na podstawie stereotypów.
W sumie istnieją trzy efekty:
- Efekt halo.Wyraża się, gdy jedna osoba wyolbrzymia jednorodność osobowości drugiej, przenosząc wrażenie (korzystne lub nie) dotyczące jednej ze swoich cech na wszystkie inne. Podczas tworzenia pierwszego wrażenia efekt aureoli pojawia się, gdy ogólne pozytywne wrażenie na temat osoby prowadzi do pozytywnej oceny wszystkich jego cech i odwrotnie.
- Efekt pierwszeństwa. Przejawia się to przy ocenie nieznajomego. Rolę instalacji odgrywają w tym przypadku informacje przedstawione wcześniej.
- Efekt nowości. Ten efekt percepcji interpersonalnej działa przy ocenie znajomej osoby, kiedy najświeższe informacje na jej temat stają się najbardziej znaczące.
Kształtowanie idei rozmówcy zawszezaczyna się od oceny i postrzegania jego wyglądu fizycznego, wyglądu i zachowania. W przyszłości informacje te stanowią podstawę percepcji i zrozumienia tej osoby. Może to zależeć od wielu czynników: indywidualnych cech osoby, jej poziomu kultury, doświadczenia społecznego, preferencji estetycznych i tak dalej. Ważną kwestią są również cechy wieku osoby, która postrzega.
Na przykład dziecko, które właśnie zaczęło chodzićprzedszkole, komunikując się z ludźmi, opiera się na pierwotnych wyobrażeniach na ich temat, które ukształtował podczas komunikacji z rodzicami. W zależności od tego, jak dziecko wcześniej rozwinęło związek, wykazuje drażliwość, nieufność, posłuszeństwo, uległość lub upór.
Wniosek
Podsumowując powyższe, warto zauważyć, że przezmechanizmy percepcji interpersonalnej obejmują sposoby interpretacji i oceny jednej osoby przez drugą. Główne z nich to: identyfikacja, empatia, egocentryzm, przyciąganie, refleksja, stereotyp i atrybucja przyczynowa. Różne mechanizmy i rodzaje percepcji interpersonalnej z reguły działają w parze, uzupełniając się nawzajem.
