Metoda w szerokim znaczeniu tego słowa to system pewnych technik lub metod, które można zastosować w dowolnym obszarze życia danej osoby w celu realizacji jej działań społecznych.
Na przykład zajmuje się metodologia naukibadanie rozwoju wiedzy naukowej i jej struktury, a także różnorodne uzasadnienie wyników tych badań. Ponadto zakres metodologii nauki obejmuje badanie mechanizmów i form wdrażania wiedzy zdobytej w praktyce.
Każda metoda obejmuje zestaw systemów na receptę, pewne zasady i wymagania, które określają kierunek działania konkretnego przedmiotu w celu osiągnięcia określonego celu.
Klasyfikacja metod wiedzy naukowej sprowadza się do wielopoziomowej koncepcji wiedzy metodologicznej, która obejmuje następujące główne grupy.
- Metody filozoficzne.Do tego typu metod zalicza się dialektyczną metodę poznania naukowego oraz metodę metafizyczną. To najbardziej znane, uniwersalne metody poznania naukowego. Oprócz powyższego, metody filozoficzne obejmują analityczne (charakterystyczne dla współczesnej filozofii analitycznej), fenomenologiczne, intuicyjne i hermeneutyczne.
- Ogólne podejścia naukowe, a także metody badawcze.
- Metody specjalne (specyficzne badania naukowe).
- Dyscyplinarne metody wiedzy naukowej.
- Interdyscyplinarne metody badawcze.
Klasyfikacja metod poznania naukowego w kontekście filozoficznego podejścia do badania jego podstawowych praw często posługuje się dialektycznym podejściem do problemu.
Z kolei dialektyka dzieli się na trzypodstawowe formy. Pierwsza to starożytna dialektyka, zwana „spontaniczną i naiwną”, gdyż jej argumenty były wyłącznie codziennym doświadczeniem. Znany jest postulat Heraklita, twórcy antycznej dialektyki, który twierdził, że „wszystko płynie, wszystko się zmienia”. Innym przedstawicielem tego typu wiedzy naukowej był Platon: w jego rozumieniu dialektyka była sztuką dialogu. Zenon próbował zdefiniować rzeczywiste sprzeczności w logice pojęć.
Również klasyfikacja metod wiedzy naukowejopiera się na klasycznej dialektyce niemieckiej jako metodzie filozoficznej. Tę formę dialektyki rozwinęli Hegel, Kant, Schelling, Fichte - niemieccy filozofowie, którzy wnieśli nieoceniony wkład w rozwój tej nauki.
Dialektyka materialistyczna - trzeci rodzaj dialektyki - to system poglądów, kategorii, praw i zasad ustanowionych przez klasyków marksizmu.
Dialektyczna metoda naukowego poznania światatwierdzi, że skoro świat realny jest w ciągłym ruchu, rozwija się, przechodzi z jednej formy życia do drugiej, to wszystkie pojęcia i kategorie związane z tą dynamiką obiektywnego świata muszą być ruchome, elastyczne, odzwierciedlać jedność i walkę przeciwnych kategorii świata, być połączone, aby dokładnie odzwierciedlać rzeczywistość.
Biorąc pod uwagę, że klasyfikacja metod naukowychwiedza odnosi się do absolutnie wszystkich sfer życia ludzkiego, jest z równym powodzeniem stosowana w sferach życia społecznego, ekonomicznego, politycznego.
Zasady dialektyczne obejmują, w pierwszymz kolei historyzm zjawiska – czyli uwzględnianie przedmiotu badań w jego ciągłym ruchu i rozwoju. W dialektyce fundamentalna jest także zasada kompleksowości rozważań. Ponadto takie zasady jak konkretność, obiektywność, zasada sprzeczności, determinizm również odnoszą się do fundamentalnych podstawowych zasad dialektycznej metody badania świata i służą do badania zjawisk, zdarzeń, obiektów w ich całości.
