Współczesna koncepcja przemian demograficznychwyjaśnia proces zmiany typów reprodukcji. Ponadto pozwala zidentyfikować wzorce tego procesu. Największym zainteresowaniem badaczy cieszy się teoria przejścia demograficznego od typu tradycyjnego do współczesnego.
W całym procesie, który prowadzi do stabilizacji populacji, definiuje się cztery fazy.
Pierwsza faza minęła w połowie XX wiekupaństwa z rozwiniętym przemysłem. Okres ten wyróżniał się tym, że wzrost współczynnika zgonów ogółem (MCR) był większy niż spadek współczynnika dzietności ogółem (OCD). W wielu krajach wskaźnik urodzeń pozostaje na tym samym poziomie, aw niektórych przypadkach nawet rośnie.
Druga faza charakteryzuje się kontynuacjąobniżenie śmiertelności. Pod koniec okresu ACR osiąga minimum. Wraz z tym spada również wskaźnik urodzeń i to w szybszym tempie. W rezultacie naturalny wzrost spowalnia.
W trzeciej fazie następuje wzrost współczynnikaśmiertelność. Wynika to z aktywnego starzenia się ludności. Wraz z tym maleje również wskaźnik urodzeń. W ten sposób pod koniec fazy OCD osiąga poziom normalnej reprodukcji.
Na czwartym etapie obserwuje się wzrost ACS, w niektórych przypadkach zbliżający się lub przekraczający OCD. Na tym etapie stabilizacja demograficzna jest zakończona.
Gwałtowne przyspieszenie wzrostu populacji zaczęło się od1950. Początek przyspieszenia wynika głównie z ustalenia pośredniego rodzaju reprodukcji. Zazwyczaj taki okres charakteryzuje się tym, że spadek śmiertelności przewyższa spadek wskaźnika urodzeń. W rezultacie przyśpiesza wzrost liczby ludności. Proces ten może nie odpowiadać obiektywnym wymaganiom rozwoju społecznego i gospodarczego.
Pod koniec XVIII wieku w niektórych krajach Europy Zachodniejkraje kapitalistyczne rozpoczęły przemiany demograficzne. Następnie rozprzestrzenił się na inne państwa, a do połowy XX wieku obejmował całą planetę.
Przemiany demograficzne mają swoje własnecechy, które są określane zgodnie z biegiem historii. Nie bez znaczenia w procesie zmiany typów reprodukcji jest kulturowa, społeczna, polityczna i ekonomiczna restrukturyzacja społeczeństwa w procesie jego przemysłowego rozwoju. Na przemiany demograficzne ma również wpływ forma systemu społeczno-gospodarczego, w którym zachodzi w tym lub innym państwie. Zdaniem badaczy w związku z tymi czynnikami ustala się również siłę i czas trwania wzrostu populacji.
Przemiany demograficzne można przeprowadzić według jednego z trzech typowych wzorców.
Pierwsza była charakterystyczna dla Francuzówstan. We Francji proces zmiany typów (i odpowiednio reżimów) umieralności i dzietności przebiegał równolegle. Pod tym względem państwo praktycznie nie doświadczyło eksplozji populacji. Jednak ten schemat jest wyjątkiem od reguły.
W większości krajów europejskich od 19wieku, przejście przebiegało według innego schematu. Według schematu początek wskaźnika urodzeń był opóźniony o pięćdziesiąt do stu lat za początkiem wskaźnika zgonów. W efekcie na przełomie XIX i XX wieku nastąpił w tym regionie gwałtowny wzrost liczby ludności.
Trzeci schemat jest typowy dla krajów łacińskichAmeryka, a także Azja i Afryka. W krajach tych następuje dość szybki spadek umieralności, aw niektórych wskaźniki są dużo niższe niż w krajach dość rozwiniętych. W tych regionach eksplozja populacji była dość potężna. Na tych obszarach naturalny wzrost wynosi około 20-35%. Jednocześnie następuje masowy spadek wskaźnika urodzeń ze znacznym opóźnieniem.
