Nagrody Nobla przyznawane są co roku wSztokholmie (Szwecja), a także w Oslo (Norwegia). Uważane są za najbardziej prestiżowe nagrody międzynarodowe. Zostały założone przez Alfreda Nobla, szwedzkiego wynalazcę, językoznawcę, magnata przemysłowego, humanistę i filozofa. Do historii przeszedł jako wynalazca dynamitu (opatentowanego w 1867 r.), który odegrał ogromną rolę w rozwoju przemysłowym naszej planety. W testamencie sporządzonym przez Alfreda Nobla zapisano, że wszystkie jego oszczędności utworzą fundusz, którego celem będzie przyznawanie nagród tym, którzy zdołają przynieść ludzkości największe korzyści.
Nagroda Nobla
Dziś przyznawane są nagrody w dziedzinach chemii, fizyki, medycyny i literatury. Przyznawana jest także Nagroda Pokojowa.
W naszym artykule przedstawimy rosyjskich laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, fizyki i ekonomii. Poznasz ich biografie, odkrycia i osiągnięcia.
Cena Nagrody Nobla jest wysoka. W 2010 roku jego wielkość wynosiła około 1,5 miliona dolarów.
Fundacja Nobla została założona w 1890 roku.
Rosyjscy laureaci Nagrody Nobla
Nasz kraj może poszczycić się nazwiskami, które go rozsławiły w dziedzinie fizyki, literatury i ekonomii. Laureatami Nagrody Nobla z Rosji i ZSRR w tych dziedzinach są:
- Bunin I.A. (literatura) - 1933.
- Cherenkov PA, Frank I. M. i Tamm I. E. (fizyka) - 1958.
- Pasternak B. L. (literatura) - 1958.
- Landau LD (fizyka) - 1962.
- Basov N. G. i Prochorow A. M. (fizyka) - 1964.
- Szołochow M. A. (literatura) - 1965.
- Sołżenicyn AI (literatura) - 1970.
- Kantorowicz L.V. (ekonomia) - 1975.
- Kapitsa P. L. (fizyka) - 1978.
- Brodski I. A. (literatura) - 1987.
- Alferov Z. I. (fizyka) - 2000.
- Abrikosov A. A. i Ginzburg V. L. (fizyka) - 2003;
- Gra Andre i Novoselov Konstantin (fizyka) – 2010.
Mamy nadzieję, że lista ta powstanie w nadchodzących latachnieprzerwany Laureaci Nagrody Nobla z Rosji i ZSRR, których nazwiska przytoczyliśmy powyżej, nie byli w pełni reprezentowani, a jedynie w takich dziedzinach, jak fizyka, literatura i ekonomia. Ponadto postacie z naszego kraju wyróżniły się także w medycynie, fizjologii, chemii, a także otrzymały dwie Nagrody Pokojowe. Ale o nich porozmawiamy innym razem.
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki
Tą prestiżową nagrodą zostało wyróżnionych wielu fizyków z naszego kraju. Opowiedzmy więcej o niektórych z nich.
Tamm Igor Jewgienijewicz
Tamm Igor Jewgienijewicz (1895-1971) urodził się wWładywostok. Był synem inżyniera budownictwa. Przez rok studiował w Szkocji na Uniwersytecie w Edynburgu, ale potem wrócił do ojczyzny i w 1918 roku ukończył Wydział Fizyki Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego. Przyszły naukowiec poszedł na front I wojny światowej, gdzie służył jako brat miłosierdzia. W 1933 obronił pracę doktorską, a rok później, w 1934, został pracownikiem naukowym Instytutu Fizyki. Lebiediewa. Ten naukowiec zajmował się mało zbadanymi dziedzinami nauki. Zajmował się zatem relatywistyczną (czyli związaną ze słynną teorią względności zaproponowaną przez Alberta Einsteina) mechaniką kwantową, a także teorią jądra atomowego. Pod koniec lat 30. wraz z I.M. Frankiem udało mu się wyjaśnić efekt Czerenkowa-Wawilowa – niebieską poświatę cieczy powstającą pod wpływem promieniowania gamma. Za te badania otrzymał później Nagrodę Nobla. Ale sam Igor Jewgienijewicz uważał swoje główne osiągnięcia naukowe za pracę nad badaniami cząstek elementarnych i jądra atomowego.
Landau Lew Dawidowicz
Landau Lew Dawidowicz (1908-1968) urodził się w Baku.Jego ojciec pracował jako inżynier naftowy. W wieku trzynastu lat przyszły naukowiec ukończył z wyróżnieniem szkołę techniczną, a w wieku dziewiętnastu lat, w 1927 r., został absolwentem Uniwersytetu Leningradzkiego. Lew Dawidowicz kontynuował naukę za granicą jako jeden z najzdolniejszych doktorantów na podstawie zezwolenia Komisarza Ludowego. Tutaj brał udział w seminariach prowadzonych przez najlepszych fizyków europejskich – Paula Diraca i Maxa Borna. Po powrocie do domu Landau kontynuował naukę. W wieku 26 lat uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a rok później został profesorem. Wraz z jednym ze swoich uczniów Jewgienijem Michajłowiczem Lifszitsem opracował kurs fizyki teoretycznej dla studentów studiów magisterskich i licencjackich. P. L. Kapitsa zaprosił Lwa Dawidowicza do pracy w swoim instytucie w 1937 r., ale kilka miesięcy później naukowiec został aresztowany na podstawie fałszywego donosu. Cały rok spędził w więzieniu bez nadziei na ratunek i dopiero apel Kapicy do Stalina uratował mu życie: Landau został zwolniony.
Talent tego naukowca był różnorodny. Wyjaśnił zjawisko ciekłego helu, stworzył teorię cieczy kwantowej, a także badał drgania plazmy elektronowej.
Prochorow Aleksander Michajłowicz
Tę prestiżową nagrodę za wynalezienie lasera otrzymali Prochorow Aleksander Michajłowicz i Basow Nikołaj Giennadiewicz, rosyjscy laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.
Prochorow urodził się w Australii w 1916 r., gdziejego rodzice mieszkali tam od 1911 roku. Zostali zesłani na Syberię przez rząd carski, a następnie uciekli za granicę. W 1923 roku cała rodzina przyszłego naukowca wróciła do ZSRR. Aleksander Michajłowicz ukończył z wyróżnieniem Wydział Fizyki Uniwersytetu Leningradzkiego i pracował w Instytucie od 1939 roku. Lebiediewa. Jego osiągnięcia naukowe związane są z radiofizyką. Naukowiec zainteresował się spektroskopią radiową w 1950 roku i wraz z Nikołajem Giennadiewiczem Basowem opracowali tak zwane masery – generatory molekularne. Dzięki temu wynalazkowi znaleźli sposób na wytworzenie skoncentrowanej emisji radiowej. Amerykański fizyk Charles Townes również prowadził podobne badania niezależnie od swoich radzieckich kolegów, dlatego członkowie komisji postanowili podzielić tę nagrodę pomiędzy niego i sowieckich naukowców.
Kapica Petr Leonidowicz
Kontynuujmy listę „laureatów Nagrody Nobla z Rosji wfizyki.” Kapitsa Piotr Leonidowicz (1894-1984) urodził się w Kronsztadzie. Jego ojciec był wojskowym, generałem porucznikiem, a matka kolekcjonerką folkloru i słynną nauczycielką. P. L. Kapica ukończył instytut w Petersburgu w latach 1918, gdzie studiował u wybitnego fizyka Ioffe Abrama Fedorowicza. W warunkach wojny domowej i rewolucji nie można było zajmować się nauką. Żona Kapicy i dwójka jego dzieci zmarły podczas epidemii tyfusu. Naukowiec przeniósł się do Anglii w 1921 r. Tutaj pracował w słynnym Cambridge, ośrodku uniwersyteckim, a jego opiekunem naukowym był słynny fizyk Ernest Rutherford. W 1923 r. Piotr Leonidowicz został doktorem nauk, a dwa lata później jednym z członków Trinity College, uprzywilejowane stowarzyszenie naukowców.
Zajmował się głównie Piotr Leonidowiczfizyka eksperymentalna. Szczególnie interesował się fizyką niskich temperatur. Specjalnie na potrzeby jego badań w Wielkiej Brytanii przy pomocy Rutherforda zbudowano laboratorium, a do 1934 roku naukowiec stworzył instalację przeznaczoną do skraplania helu. W tych latach Piotr Leonidowicz często odwiedzał swoją ojczyznę i podczas swoich wizyt kierownictwo Związku Radzieckiego namawiało naukowca do pozostania. W latach 1930–1934 wybudowano nawet specjalnie dla niego w naszym kraju laboratorium. Ostatecznie podczas kolejnej wizyty po prostu nie został zwolniony z ZSRR. Dlatego Kapitsa kontynuował tutaj swoje badania i w 1938 roku udało mu się odkryć zjawisko nadciekłości. Za to otrzymał w 1978 roku Nagrodę Nobla.
Gra Andre i Nowosełow Konstantin
Game Andre i Novoselov Konstantin, laureaci Nagrody NoblaRosyjscy laureaci w dziedzinie fizyki otrzymali tę honorową nagrodę w 2010 roku za odkrycie grafenu. To nowy materiał, który pozwala znacznie zwiększyć prędkość Internetu. Jak się okazało, jest w stanie wychwycić i przekształcić w energię elektryczną ilość światła 20 razy większą niż wszystkie znane wcześniej materiały. Odkrycie to datuje się na rok 2004. W ten sposób uzupełniono listę „laureatów Nagrody Nobla Rosji XXI wieku”.
Nagrody literackie
Nasz kraj zawsze słynął ze swojej twórczości artystycznejkreatywność. Osoby o czasami przeciwstawnych poglądach i poglądach są rosyjskimi laureatami literackiej Nagrody Nobla. Zatem AI Sołżenicyn i I.A. Bunin byli przeciwnikami władzy radzieckiej. Ale M.A. Szołochow był znany jako przekonany komunista. Jednak wszystkich rosyjskich laureatów Nagrody Nobla łączyło jedno – talent. To dla niego przyznano im tę prestiżową nagrodę. „Ilu jest w Rosji laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury?”, pytacie. Odpowiadamy: jest ich tylko pięć. Teraz przedstawimy Państwu niektóre z nich.
Pasternak Borys Leonidowicz
Pasternak Borys Leonidowicz (1890-1960) urodził się w rMoskwa w rodzinie słynnego artysty Leonida Osipowicza Pasternaka. Matka przyszłej pisarki, Rosalii Isidorovny, była utalentowaną pianistką. Być może dlatego Borys Leonidowicz już w dzieciństwie marzył o karierze kompozytorskiej, uczył się nawet muzyki u samego A. N. Skriabina, ale miłość do poezji zwyciężyła. Poezja przyniosła sławę Borysowi Leonidowiczowi, a powieść „Doktor Żywago”, poświęcona losom rosyjskiej inteligencji, skazała go na trudne próby. Faktem jest, że redaktorzy jednego z czasopism literackich, któremu autor ofiarował swój rękopis, uznali to dzieło za antyradzieckie i odmówili jego publikacji. Następnie Borys Leonidowicz przeniósł swoje dzieło za granicę, do Włoch, gdzie zostało opublikowane w 1957 roku. Radzieccy koledzy ostro potępili publikację powieści na Zachodzie, a Borys Leonidowicz został wydalony ze Związku Pisarzy. Ale to właśnie ta powieść uczyniła go laureatem Nagrody Nobla. Od 1946 roku pisarz i poeta byli nominowani do tej nagrody, przyznano ją jednak dopiero w 1958 roku.
Przyznanie tej honorowej nagrody takim osobomW opinii wielu antysowiecka praca w ojczyźnie wywołała oburzenie władz. W rezultacie Borys Leonidowicz pod groźbą wydalenia z ZSRR został zmuszony do odmowy przyjęcia Nagrody Nobla. Zaledwie 30 lat później Evgeny Borisovich, syn wielkiego pisarza, otrzymał medal i dyplom dla swojego ojca.
Sołżenicyn Aleksander Iwajewicz
Los Aleksandra Izajewicza Sołżenicyna nie byłmniej dramatyczny i ciekawy. Urodził się w 1918 roku w Kisłowodzku, a dzieciństwo i młodość przyszłego laureata Nagrody Nobla spędził w Rostowie nad Donem i Nowoczerkasku. Po ukończeniu Wydziału Fizyki i Matematyki Uniwersytetu w Rostowie Aleksander Isajewicz był nauczycielem i jednocześnie kształcił się korespondencyjnie w Moskwie, w Instytucie Literackim. Po rozpoczęciu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej przyszły laureat najbardziej prestiżowej nagrody pokojowej poszedł na front.
Sołżenicyn na krótko przed zakończeniem wojnyaresztowany. Powodem tego były jego krytyczne uwagi na temat Józefa Stalina, odnalezione w listach pisarza przez cenzurę wojskową. Dopiero w 1953 r., po śmierci Józefa Wissarionowicza, został zwolniony. W 1962 roku w czasopiśmie „Nowy Świat” ukazało się pierwsze opowiadanie tego autora, zatytułowane „Jeden dzień z życia Iwana Denisowicza”, opowiadające o życiu ludzi w obozie. Czasopisma literackie odmawiały publikacji większości kolejnych dzieł Sołżenicyna. Jako powód podawano ich antysowiecką orientację. Ale Aleksander Iwajewicz nie poddał się. On, podobnie jak Pasternak, wysłał swoje rękopisy za granicę, gdzie zostały opublikowane. W 1970 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Pisarz nie pojawił się na ceremonii wręczenia nagród w Sztokholmie, gdyż władze sowieckie nie pozwoliły mu opuścić kraju. Przedstawicielom Komitetu Noblowskiego, którzy mieli wręczyć nagrodę laureatowi w jego ojczyźnie, nie wpuszczono na teren ZSRR.
Jeśli chodzi o przyszłe losy pisarza, wW 1974 roku został wydalony z kraju. Początkowo mieszkał w Szwajcarii, następnie przeniósł się do USA, gdzie ze znacznym opóźnieniem otrzymał Nagrodę Nobla. Na Zachodzie ukazały się jego słynne dzieła: „Archipelag Gułag”, „W pierwszym kręgu”, „Oddział Onkologiczny”. Sołżenicyn wrócił do Rosji w 1994 r.
To rosyjscy laureaci Nagrody Nobla. Dodajmy do tej listy jeszcze jedno nazwisko, o którym nie sposób nie wspomnieć.
Шолохов Михаил Александрович
Opowiemy o kolejnym wspaniałym domupisarz - Michaił Aleksandrowicz Szołochow. Jego los potoczył się inaczej niż przeciwników władzy sowieckiej (Pasternaka i Sołżenicyna), gdyż miał wsparcie państwa. Michaił Aleksandrowicz (1905-1980) urodził się nad Donem. Później w wielu pracach opisywał wieś Veshenskaya, swoją małą ojczyznę. Michaił Szołochow ukończył dopiero czwartą klasę szkoły. Brał czynny udział w wojnie domowej, kierując pododdziałem, który wywoził zamożnym Kozakom nadwyżki zboża. Przyszły pisarz już w młodości czuł swoje powołanie. W 1922 przybył do Moskwy, a kilka miesięcy później zaczął publikować swoje pierwsze opowiadania w czasopismach i gazetach. W 1926 roku ukazały się zbiory „Azure Steppe” i „Don Stories”. W 1925 roku rozpoczęły się prace nad powieścią „Cichy Don”, poświęconą życiu Kozaków w momencie zwrotnym (wojna domowa, rewolucje, I wojna światowa). W 1928 roku narodziła się pierwsza część tego dzieła, która została ukończona w latach 30., stając się szczytem twórczości Szołochowa. W 1965 roku pisarz otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Rosyjscy laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii
Nasz kraj pokazał, że w tej dziedzinie się mylił.na dużą skalę, jak w literaturze i fizyce, gdzie jest wielu rosyjskich laureatów. Jak dotąd tylko jeden z naszych rodaków otrzymał nagrodę z zakresu ekonomii. Opowiemy Ci o tym więcej.
Kantorowicz Leonid Witalijewicz
Rosyjscy laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomiireprezentowany tylko przez jedno imię. Leonid Witalijewicz Kantorowicz (1912-1986) jest jedynym ekonomistą z Rosji uhonorowanym tą nagrodą. Naukowiec urodził się w rodzinie lekarskiej w Petersburgu. Jego rodzice uciekli na Białoruś w czasie wojny domowej, gdzie mieszkali przez rok. Witalij Kantorowicz, ojciec Leonida Witalijewicza, zmarł w 1922 r. W 1926 roku przyszły naukowiec wstąpił na wspomniany Uniwersytet Leningradzki, gdzie oprócz nauk przyrodniczych studiował historię nowożytną, ekonomię polityczną i matematykę. Studia na Wydziale Matematyki ukończył w wieku 18 lat, w roku 1930. Następnie Kantorowicz pozostał na uniwersytecie jako nauczyciel. W wieku 22 lat Leonid Witalijewicz zostaje już profesorem, a rok później – lekarzem. W 1938 roku został przydzielony do laboratorium fabryki sklejki jako konsultant, gdzie otrzymał zadanie opracowania metody alokacji różnych zasobów w celu maksymalizacji produktywności. W ten sposób powstała metoda programowania odlewniczego. W 1960 roku naukowiec przeniósł się do Nowosybirska, gdzie w tym czasie utworzono najnowocześniejsze w kraju centrum komputerowe. Tutaj kontynuował swoje badania. Naukowiec mieszkał w Nowosybirsku do 1971 roku. W tym okresie otrzymał Nagrodę Lenina. W 1975 roku został uhonorowany wspólnie z T. Koopmansem Nagrodą Nobla, którą otrzymał za wkład w teorię alokacji zasobów.
To główni laureaci Nagrody Nobla w Rosji.Rok 2014 upłynął pod znakiem otrzymania tej nagrody przez Patricka Modiano (literatura), Isamu Akasaki, Hiroshi Amano, Shuji Nakamura (fizyka). Jean Tirol otrzymał nagrodę w dziedzinie ekonomii. Nie ma wśród nich rosyjskich laureatów Nagrody Nobla. Rok 2013 również nie przyniósł naszym rodakom tej honorowej nagrody. Wszyscy laureaci byli przedstawicielami innych państw.
