Przodkowie Słowian wyróżniają się na tle indoeuropejskimgrupy około pierwszej połowy pierwszego tysiąclecia pne. W tym samym okresie można ocenić początkowe zasiedlenie tych plemion i zasiedlenie ich przez stałe terytoria. Pochodzenie i osadnictwo Słowian jest kwestią sporną wśród większości historyków. Studiował przez wiele lat i na podstawie różnych źródeł. Według niektórych wersji Słowianie są autochtoniczni, to znaczy miejscowa ludność. Inna część historyków jest zdania, że są oni kosmitami.
Główne dzieło historyczne, z któregomożna prześledzić pochodzenie i osadę Słowian Wschodnich, to „Opowieść o minionych latach”, napisana przez mnicha Nestora. W swoim stylu jest to kronika, która chronologicznie opisuje wydarzenia zachodzące w tamtych czasach. Na samym początku historii mnich określa także obszar osadnictwa - plemiona Słowian Wschodnich, jego zdaniem, pierwotnie żyły w dorzeczu Dunaju. Z uwagi na fakt, że tak zwani „Wołochowie” zaatakowali plemiona słowiańskie, zostali zmuszeni do zmiany miejsca zamieszkania i ruszyli na wschód, nad rzekę Dniepr. Źródła archeologiczne potwierdzają jednak obecność Słowian w dorzeczu Odry, co podważa teorię Nestora, choć w tej chwili jest to najbardziej akceptowalne.
Przesiedlenie Słowian Wschodnich w dorzeczu Dniepruprowadzi do ich osiedlenia się na tym terenie. Jednak „Opowieść o minionych latach” Nestora nie jest jedynym źródłem, z którego można znaleźć te dane. Tak więc kroniki bizantyjskie świadczą również, że do czasu wielkiej migracji ludów Słowianie zajmowali terytorium środkowej i wschodniej Europy, a nawet wtedy Bizantyjczycy wyróżnili trzy gałęzie Słowian - Sklawinów, Antów i Wendów. W sumie gałęzie te obejmują ponad sto pięćdziesiąt różnych plemion żyjących na wskazanym terytorium. Niestety, dziś większość nazw tych związków plemiennych zaginęła i do dziś przetrwały tylko wzmianki o polanach, Drevlyans, Volyians, Tivertsy, Northerners, Vyatics, Dulebs, Radimichs, Buzhany, Krivichi, Ulitsha i innych.
O wysiedleniu Słowian pisali także Rzymianie i Arabowie.Wzmianki o tych plemionach znajdują się w pismach Tacyta, Pliniusza Starszego, Ptolemeusza. Przywódcy gotyccy pisali o Słowianach jako dzielnych wojownikach, czyli Germanarichach, pokonanych przez słowiańskich bojowników. Mimo pojedynczych zwycięstw Słowianie byli cywilami, nieprzystosowanymi do wojny. Świadczą o tym źródła opisujące egzekucję siedemdziesięciu słowiańskich przedstawicieli przez bratanka Germanaricha, Vinitara.
Przesiedlenie Słowian Wschodnich nad Dunajempotwierdzili tak wybitni rosyjscy historycy jak Karamzin, Klyuchevsky, Sołowjow. Jednak dla Klyuchevsky'ego wersja odpychania Słowian jest mniej akceptowalna - historyk mówi o ich powolnym osiedlaniu się w kierunku Dniepru, co wyklucza konieczność tego procesu. Na przykład Boris Rybakov woli łączyć te dwie teorie i nie wyróżniać dorzecza Dunaju i Dniepru. Synteza tych dwóch punktów widzenia jest dziś najbardziej akceptowalna, choć ostatnio prowadzone są badania w rejonach północnych. Być może za jakiś czas te teorie też się zmienią.
Warto powiedzieć, że przesiedlenie Słowian Wschodnich nie jestograniczone do dorzecza Dunaju i Dniepru. Już w IX wieku n.e. zaczęły w nich pojawiać się pierwsze miasta, które coraz bardziej oddalały się od pierwotnego miejsca osadnictwa. Niektóre z pierwszych placówek to: Kijów, Czernigow, Smoleńsk, Nowogród, Murom. A jeśli w pobliżu Dniepru Kijów stał się centrum konsolidacyjnym, to bliżej północnego Nowogrodu staje się takim.
