Dwieście lat temu miało miejsce wielkie naturalne wydarzenie - erupcja wulkanu Tambora, która wpłynęła na klimat całej planety i pochłonęła dziesiątki tysięcy ludzkich istnień.
Położenie geograficzne wulkanu
Wulkan Tambora znajduje się w północnej częściindonezyjskiej wyspy Sumbawa na półwyspie Sangar. Musisz natychmiast wyjaśnić, że Tambora nie jest największym wulkanem w tym regionie, w Indonezji jest około 400 wulkanów, a największy z nich, Kerinci, rośnie na Sumatrze.
Sam półwysep Sangar ma szerokość 36 km,a jego długość wynosi 86 km. Wysokość samego wulkanu Tambora do kwietnia 1815 r. Osiągnęła 4300 metrów, erupcja wulkanu Tambora w 1815 r. Doprowadziła do zmniejszenia jego wysokości do obecnych 2700 metrów.
Rozpoczęcie erupcji
Po trzech latach rosnącej aktywności wulkan5 kwietnia 1815 r. Tambora wreszcie się obudziła, gdy wybuchła pierwsza erupcja, która trwała 33 godziny. Eksplozja wulkanu Tambora spowodowała powstanie kolumny dymu i popiołu, która wzniosła się na wysokość około 33 km. Jednak pobliska ludność nie opuściła swoich domów, pomimo wulkanu, w Indonezji, jak już wspomniano, aktywność wulkaniczna nie była niczym niezwykłym.
Warto zauważyć, że na początku bardziej się bojąludzie, których nie było. Grzmot wulkanu wybuchł na wyspie Jawa w gęsto zaludnionym mieście Yogyakarta. Mieszkańcy zdecydowali, że usłyszeli grzmot broni. W związku z tym żołnierze zostali ostrzeżeni, a statki zaczęły pływać wzdłuż wybrzeża w poszukiwaniu statku w niebezpieczeństwie. Jednak popiół, który pojawił się następnego dnia, sugerował prawdziwy powód odgłosu wybuchów.
Wulkan Tambora zachował spokójwarunek przez kilka dni, do 10 kwietnia. Faktem jest, że erupcja ta nie doprowadziła do wypływu lawy, zamarzła w otworze wentylacyjnym, przyczyniając się do wzrostu ciśnienia i wywołując nową, jeszcze straszniejszą erupcję, która się wydarzyła.
10 kwietnia około 10 ranonastąpiła nowa erupcja, tym razem kolumna popiołu i dymu wzrosła do wysokości około 44 km. Dudnienie grzmotu po wybuchu było już słyszalne na wyspie Sumatra. Jednocześnie miejsce erupcji (wulkan Tambora) na mapie względem Sumatry jest bardzo daleko, w odległości 2500 km.
Według naocznych świadków, do siódmej wieczorempo południu nasilenie erupcji wciąż rosło, ao ósmej wieczorem na wyspę spadł grad kamieni, których średnica osiągnęła 20 cm, popiół znów spadł. O dziesiątej wieczorem trzy kolumny ognia wznoszące się w niebo nad wulkanem połączyły się w jedną, a wulkan Tambora zmienił się w masę „płynnego ognia”. Około siedmiu rzek rozgrzanej do czerwoności lawy zaczęło rozprzestrzeniać się we wszystkich kierunkach wokół wulkanu, niszcząc całą populację półwyspu Sangar. Nawet w morzu lawa rozprzestrzeniała się 40 km od wyspy, a charakterystyczny zapach można było wyczuć nawet w Batavii (stara nazwa stolicy Dżakarty), oddalonej o 1300 km.
Koniec erupcji
Dwa dni później, 12 kwietnia, wulkan Tambora wszystkonadal kontynuował swoją działalność. Chmury popiołu rozprzestrzeniły się już na zachodnie brzegi Jawy i na południe od wyspy Sulawesi, która jest 900 km od wulkanu. Według mieszkańców nie można było zobaczyć świtu aż do 10 rano, nawet ptaki zaczęły śpiewać prawie do południa. Erupcja zakończyła się dopiero 15 kwietnia, a prochy osiadły dopiero 17 kwietnia. Otwór wulkaniczny utworzony po erupcji osiągnął średnicę 6 km i głębokość 600 metrów.
Ofiary wulkanu Tambora
Szacuje się, że podczas erupcji zmarł w dniuna wyspie jest około 11 tysięcy osób, ale liczba ofiar nie była do tego ograniczona. Później, w wyniku głodu i epidemii na wyspie Sumbawa i sąsiedniej wyspie Lombok, zginęło około 50 tysięcy osób, a przyczyną śmierci było tsunami, które powstało po wybuchu, którego skutki rozprzestrzeniły się setki kilometrów dookoła.
Fizyka skutków katastrof
Kiedy w 1815 roku wybuchła góra Tambora?roku wyzwolona została energia o mocy 800 megaton, co można porównać z eksplozją 50 tysięcy bomb atomowych, podobną do tej zrzuconej na Hiroszimę. Erupcja ta była ośmiokrotnie silniejsza niż dobrze znana erupcja Wezuwiusza i czterokrotnie silniejsza niż późniejsza erupcja wulkanu Krakatoa.
Erupcja góry Tambora wyniosła w powietrze 160 osóbkilometrów sześciennych materii stałej, grubość popiołu na wyspie osiągnęła 3 metry. Od kilku lat żeglarze wypływający w tym czasie napotykali na swojej drodze wyspy zbudowane z pumeksu, osiągające rozmiary pięciu kilometrów.
Niesamowite ilości popiołu i gazów zawierających siarkędotarł do stratosfery, wznosząc się na wysokość ponad 40 km. Popiół zasłonił słońce wszystkim żywym istotom znajdującym się w odległości 600 km od wulkanu. A na całym świecie panowała pomarańczowa mgła i krwistoczerwone zachody słońca.
„Rok bez lata”
Miliony ton dwutlenku siarki uwolnione podczaserupcji, w tym samym 1815 roku dotarły do Ekwadoru, a już w następnym roku spowodowały zmiany klimatyczne w Europie, zjawisko to nazwano wówczas „rokiem bez lata”.
W wielu krajach europejskich wypadały wówczas brązowe włosy.a nawet czerwonawy śnieg, latem w Alpach Szwajcarskich śnieg padał niemal co tydzień, a średnia temperatura w Europie była o 2-4 stopnie niższa. Taki sam spadek temperatury zaobserwowano w Ameryce.
Na całym świecie słabe zbiory doprowadziły do wyższych cen żywności i głodu, który wraz z epidemiami pochłonął życie 200 000 osób.
Charakterystyka porównawcza erupcji
Erupcja wulkanu Tambora (1815)), stał się ewenementem w historii ludzkości, został przydzielony do siódmej kategorii (z ośmiu możliwych) w skali zagrożenia wulkanicznego. Naukowcom udało się ustalić, że w ciągu ostatnich 10 tysięcy lat miały miejsce cztery podobne erupcje. Przed wulkanem Tambora podobna katastrofa wydarzyła się w 1257 roku na sąsiedniej wyspie Lombok – w miejscu krateru wulkanu znajduje się obecnie jezioro Segara Anak o powierzchni 11 km2 (na zdjęciu).
Pierwsza wizyta na wulkanie po erupcji
Pierwszym podróżnikiem, który wylądował na wyspie byłCelem odwiedzenia zamarzniętego wulkanu Tambora był szwajcarski botanik Heinrich Zollinger, który poprowadził zespół badaczy do zbadania ekosystemu powstałego w wyniku klęski żywiołowej. Stało się to w 1847 roku, czyli pełne 32 lata po erupcji. Niemniej jednak dym nadal unosił się z krateru, a badacze poruszający się po zamarzniętej skorupie wpadli w wciąż gorący popiół wulkaniczny, gdy ten pękł.
Ale naukowcy zaobserwowali już narodziny nowego życiaspaloną ziemię, gdzie w niektórych miejscach liście roślin zaczęły już się zielenić. Nawet na wysokości ponad 2 tysięcy metrów znaleziono zarośla kazuaryny (rośliny iglastej przypominającej bluszcz).
Jak wykazały dalsze obserwacje, do 1896 roku na zboczach wulkanu żyło 56 gatunków ptaków, a jeden z nich (Lophozosterops dohertyi) został tam po raz pierwszy odkryty.
Wpływ erupcji na sztukę i naukę
Historycy sztuki tak przypuszczająTo właśnie niezwykle ponure przejawy natury spowodowane erupcją indonezyjskiego wulkanu zainspirowały powstanie słynnych pejzaży brytyjskiego malarza Josepha Mallorda Williama Turnera. Jego obrazy często zdobią ponure, spowite szarością zachody słońca.
Ale najbardziej znane było stworzenie Mary Shelley„Frankenstein”, który powstał dokładnie latem 1816 roku, kiedy ona, będąc jeszcze narzeczoną Percy'ego Shelleya, odwiedzała brzegi Jeziora Genewskiego ze swoim narzeczonym i słynnym Lordem Byronem. To zła pogoda i nieustanne deszcze podsunęły Byronowi pomysł, który zaprosił każdego ze swoich towarzyszy, aby wymyślili i opowiedzieli przerażającą historię. Mary wymyśliła historię Frankensteina, która stała się podstawą jej książki, napisanej dwa lata później.
Na tę sytuację wpływa także sam Lord Byronnapisał słynny wiersz „Ciemność”, który przetłumaczył Lermontow, oto jego wersety: „Widziałem sen, który nie do końca był snem. Zgasło olśniewające słońce...” Całość pracy przesiąknięta była beznadziejnością, jaka panowała w naturze tego roku.
Na tym łańcuch inspiracji się nie skończył; wiersz „Ciemność” przeczytał lekarz Byrona John Polidori, który pod jego wpływem napisał swoje opowiadanie „Wampir”.
Słynna kolęda „Cicha noc”(Stille Nacht) powstał na podstawie wierszy niemieckiego księdza Josepha Mohra, które skomponował w tym samym burzliwym roku 1816 i które zapoczątkowały nowy gatunek romantyczny.
Zaskakujące jest to, że zbiory są słabe i wysokieCeny jęczmienia zainspirowały Karla Dresa, niemieckiego wynalazcę, do zbudowania pojazdu, który mógłby zastąpić konia. Wymyślił więc prototyp nowoczesnego roweru i to właśnie nazwa Drez wkroczyła w nasze codzienne życie wraz ze słowem „wózek”.
