De kennis van een persoon van een ander is altijdvergezeld van een emotionele beoordeling van de partner, een poging om zijn acties te begrijpen, veranderingen in zijn gedrag te voorspellen en zijn eigen gedrag te modelleren. Aangezien ten minste twee mensen deelnemen aan dit proces en elk van hen een actief onderwerp is, moet bij het ontwikkelen van een interactiestrategie niet alleen rekening worden gehouden met de motieven en behoeften van de ander, maar ook met zijn begrip van de motieven en behoeften van de partner. Het proces van interpersoonlijke perceptie wordt ook wel sociale perceptie genoemd.
Het mechanisme van interpersoonlijke perceptie is de manierwaardoor een persoon een ander interpreteert en evalueert. Er kunnen nogal wat van dergelijke methoden zijn. Vandaag zullen we de belangrijkste mechanismen van interpersoonlijke perceptie beschouwen: identificatie, empathie, egocentrisme, aantrekking, reflectie, stereotype en causale attributie.
Identificatie
Het eerste en belangrijkste mechanisme van interpersoonlijkeperceptie is de identificatie van een persoon door een persoon. Vanuit het oogpunt van de sociale psychologie bevestigt het het feit dat de eenvoudigste manier om een partner te begrijpen, is door zich aan hem te assimileren.
In het algemeen heeft identificatie verschillende betekenissen:
- Zich identificeren met een ander individu op basis van een emotionele band.
- Assimilatie van de waarden, rollen en morele kwaliteiten van een andere persoon.
- Het kopiëren van gedachten, gevoelens of acties van een andere persoon.
De meest ruime definitie van identificatiegeluidenop de volgende manier. Identificatie is een begrip van een partner door zijn bewuste of onbewuste identificatie met zichzelf, een poging om zijn toestand, stemming en houding ten opzichte van de wereld te voelen, zichzelf op zijn plaats stellen.
Empathie
Het tweede mechanisme van interpersoonlijke perceptie hangt nauw samen met het eerste. Empathie is de emotionele drang om op de problemen van een ander te reageren, met hem mee te voelen en met hem mee te leven.
Empathie wordt ook geïnterpreteerd als:
- Begrip van de toestanden van een ander individu.
- Een mentaal proces gericht op het identificeren van de ervaringen van andere mensen.
- Een actie die een individu helpt om op een speciale manier communicatie op te bouwen.
- Het vermogen om de mentale toestand van een andere persoon binnen te dringen.
Empathie neemt toe metde gelijkenis van de gesprekspartners, evenals wanneer het individu levenservaring opdoet. Hoe groter de empathie, hoe levendiger een persoon zich de impact van dezelfde gebeurtenis op het leven van verschillende mensen voorstelt, en hoe meer hij zich realiseert dat er verschillende opvattingen over het leven bestaan.
Een persoon die vatbaar is voor empathie is te herkennen aan de volgende symptomen:
- Tolerantie voor andermans emoties.
- Het vermogen om in de innerlijke wereld van de gesprekspartner te duiken, zonder zijn wereldbeeld te onthullen.
- Je wereldbeeld aanpassen aan het wereldbeeld van een ander om tot wederzijds begrip te komen.
Overeenkomsten tussen empathie en identificatie
Het mechanisme van empathie heeft enkele overeenkomsten met:identificatie mechanisme. In beide gevallen is er het vermogen van een persoon om dingen vanuit het oogpunt van een andere persoon te bekijken. In tegenstelling tot identificatie impliceert empathie echter geen identificatie met de gesprekspartner. Door zichzelf te identificeren met een partner, accepteert een persoon zijn gedragsmodel en bouwt een soortgelijk model op. Terwijl hij empathie toont, houdt het individu eenvoudigweg rekening met de gedragslijn van de gesprekspartner, terwijl hij zijn gedrag onafhankelijk van hem blijft opbouwen.
Empathie wordt als een van de belangrijkste beschouwdprofessionele vaardigheden van een psycholoog, arts, leraar en leider. Empathische aandacht (luisteren) is volgens K. Rogers een bijzondere relatie tot een partner gebaseerd op de synthese van identificatie en empathie. Opname in een andere persoon, waardoor openheid van contact kan worden bereikt, is een identificatiefunctie. Zo'n "onderdompeling in de gesprekspartner" in zijn pure vorm heeft negatieve gevolgen - de psycholoog is "gebonden" aan de moeilijkheden van de cliënt en begint zelf ziek te worden van zijn problemen. Hier komt de empathische component te hulp - het vermogen om los te komen van de toestand van de partner. De combinatie van mechanismen zoals menselijke identificatie door mens en empathie stelt de psycholoog dus in staat om cliënten echt te helpen.
Soorten empathie
Empathische ervaringen kunnen adequaat en ontoereikend zijn. Bijvoorbeeld, elkaars verdriet veroorzaakt verdriet, terwijl een ander - vreugde.
Daarnaast kan empathie zijn:
- Emotioneel... Het is gebaseerd op het mechanisme van projectie en imitatie van de effectieve en motorische reacties van de gesprekspartner.
- Cognitief... Op basis van intelligente processen.
- Predicatief... Drukt het vermogen van een persoon uit om de reacties van de gesprekspartner in een bepaalde situatie te voorspellen.
Een belangrijke vorm van empathie is empathie - de ervaring van een individu van gevoelens, emoties en toestanden die door een ander worden ervaren. Dit gebeurt door identificatie met de gesprekspartner en sympathie met hem.
egocentrisme
Het derde mechanisme van interpersoonlijke perceptie, inIn tegenstelling tot de vorige twee, bemoeilijkt het de kennis van elkaar door individuen, en vergemakkelijkt het niet. Egocentrisme is de concentratie van een persoon op zijn persoonlijke ervaringen en interesses, wat ertoe leidt dat hij het vermogen verliest om mensen met een ander wereldbeeld te begrijpen.
Egocentrisme gebeurt:
- Cognitief... Het manifesteert zich in het proces van denken en waarnemen.
- Moreel... Illustreert het onvermogen van een persoon om de redenen voor het gedrag van anderen te begrijpen.
- Communicatief vaardig... Het wordt uitgedrukt door gebrek aan respect voor de semantische concepten van de gesprekspartner.
Interpersoonlijke aantrekkingskracht
Aantrekking is zwaartekracht of aantrekkingskracht van éénpersoon naar een ander, vanwege wederzijds belang. In de psychologie betekent interpersoonlijke aantrekkingskracht vriendschappelijke relaties tussen mensen en het uiten van sympathie voor elkaar. De ontwikkeling van gehechtheid van het ene onderwerp aan het andere ontstaat als gevolg van een emotionele houding, waarvan de beoordeling een aantal gevoelens oproept en wordt uitgedrukt als een sociale houding ten opzichte van een andere persoon.
Reflectie
Gezien de psychologische mechanismeninterpersoonlijke waarneming, kan men niet anders dan reflectie noemen. Reflectie is iemands bewustzijn van hoe hij wordt geëvalueerd en waargenomen door andere individuen. Dat wil zeggen, dit is het idee van een persoon van wat de gesprekspartner over hem denkt. Dit element van sociale cognitie betekent enerzijds de kennis van een persoon van de gesprekspartner door middel van wat hij over hem denkt, en anderzijds de kennis van zichzelf hierdoor. Dus hoe groter de sociale kring van het individu, hoe meer ideeën over hoe anderen hem zien en hoe meer iemand over zichzelf en de mensen om hem heen weet.
Stereotype
Dit is een zeer belangrijk en nogal ruim mechanisme.interpersoonlijke perceptie. Een stereotype in de context van interpersoonlijke aantrekkingskracht is het proces van het vormen van een mening over een persoon, gebaseerd op persoonlijke vooroordelen (stereotypen).
In 1922, om uitzichten aan te duiden,geassocieerd met onnauwkeurigheid en leugens, introduceerde V. Limpan de term "sociaal stereotype". In de regel vindt de vorming van stabiele monsters van elk sociaal object onmerkbaar plaats, zelfs voor het individu zelf.
Er wordt aangenomen dat het juist komt door de zwakkebetekenis, stereotypen zijn stevig verankerd in de vorm van stabiele normen en hebben macht over mensen gekregen. Een stereotype ontstaat in omstandigheden van een gebrek aan informatie of is de vrucht van een veralgemening van de eigen ervaring van het individu. Ervaring wordt vaak aangevuld met informatie uit cinematografie, literatuur en andere bronnen.
Dankzij het stereotype kan een persoon snel en hoein de regel betrouwbaar om de sociale omgeving te vereenvoudigen, om deze in bepaalde normen en categorieën te vormen, om deze begrijpelijker en voorspelbaarder te maken. De cognitieve basis van stereotypering wordt gevormd door processen als beperking, selectie en categorisering van een grote stroom sociale informatie. Wat betreft de motiverende basis van dit mechanisme, het wordt gevormd door de processen van evaluatieve popularisering ten gunste van een bepaalde groep, die een persoon een gevoel van verbondenheid en veiligheid geven.
Stereotype functies:
- Selectie van informatie.
- Vorming en ondersteuning van een positief zelfbeeld.
- Creëren en ondersteunen van een groepsideologie die het gedrag van de groep rechtvaardigt en verklaart.
- Vorming en ondersteuning van een positief beeld van "wij".
Stereotypen zijn dus regelgeverspublieke relaties. Hun belangrijkste kenmerken zijn: zuinig denken, rechtvaardiging van hun eigen gedrag, bevrediging van agressieve neigingen, stabiliteit en het loslaten van groepsspanningen.
Classificatie van stereotypen
Er zijn verschillende classificaties van stereotypen tegelijk. Volgens de classificatie van V. Panferov zijn stereotypen: sociaal, antropologisch en etnisch-nationaal.
Laten we in meer detail stilstaan bij de classificatie van A. Rean, volgens welke stereotypen zijn:
- Antropologisch. Ze verschijnen wanneer de beoordeling van de psychologische kwaliteiten van een persoon en zijn persoonlijkheid afhangt van de kenmerken van zijn uiterlijk, dat wil zeggen antropologische tekens.
- Etnisch. Ze zijn relevant in het geval dat de psychologische beoordeling van een persoon wordt beïnvloed door zijn behoren tot een bepaalde etnische groep, ras of natie.
- Sociale status. Ze vinden plaats als de beoordeling van de persoonlijke kwaliteiten van een individu plaatsvindt afhankelijk van zijn sociale status.
- Socio-rol. In dit geval is persoonlijkheidsbeoordeling ondergeschikt aan de sociale rol en rolfuncties van het individu.
- Expressief en esthetisch. De psychologische beoordeling van de persoonlijkheid wordt gemedieerd door de externe aantrekkelijkheid van een persoon.
- Verbaal-gedrag. Het criterium voor het beoordelen van een persoonlijkheid zijn de uiterlijke kenmerken: gezichtsuitdrukkingen, pantomime, taal, enzovoort.
Er zijn ook andere classificaties.Daarin worden, naast de vorige, de volgende stereotypen overwogen: professioneel (een algemeen beeld van een vertegenwoordiger van een bepaald beroep), fysionomisch (kenmerken van uiterlijk zijn verbonden door een persoon), etnisch en anderen.
De meest bestudeerde zijn nationaalstereotypen. Ze illustreren de houding van mensen ten opzichte van bepaalde etnische groepen. Dergelijke stereotypen zijn vaak onderdeel van de mentaliteit van de natie en haar zelfbewustzijn, en hebben ook een duidelijk verband met het nationale karakter.
Ontstaan in de context van een gebrek aan informatieStereotypering, als een mechanisme van interpersoonlijke perceptie, kan een conservatieve en zelfs reactionaire rol spelen, bij mensen een misvatting over anderen vormen en de processen van interpersoonlijke interactie en wederzijds begrip vervormen. Daarom is het noodzakelijk om de waarheid of misvatting van sociale stereotypen te bepalen puur op basis van een analyse van specifieke situaties.
Causale attributie
Gezien de mechanismen van sociale perceptie, niethet is de moeite waard om het fascinerende fenomeen causale attributie te negeren. Als mensen de ware motieven van het gedrag van een ander individu niet of niet voldoende begrijpen, kunnen mensen, die zich in een situatie van een gebrek aan informatie bevinden, hem onbetrouwbare redenen voor het gedrag toeschrijven. In de sociale psychologie wordt dit fenomeen 'causale attributie' genoemd.
Overwegen hoe mensen gedrag interpreterenanderen hebben wetenschappers een zogenaamde fundamentele attributiefout ontdekt. Het komt voor omdat mensen de waarde van de persoonlijkheidskenmerken van anderen overschatten en de impact van de situatie onderschatten. Andere onderzoekers hebben het fenomeen 'egocentrische attributie' ontdekt. Het is gebaseerd op de eigenschap van mensen om succes aan zichzelf toe te schrijven en mislukkingen aan anderen.
G. Kelly identificeerde drie soorten toeschrijving:
- Persoonlijk. De reden wordt toegeschreven aan de persoon die de handeling heeft verricht.
- Doelstelling. De reden wordt toegeschreven aan het object waarop de actie is gericht.
- Toeschrijving gerelateerd aan omstandigheden. De reden hiervoor wordt toegeschreven aan de omstandigheden.
De waarnemer neemt meestal zijn toevlucht tot persoonlijke attributie en de deelnemer geeft in de regel alles de schuld van de omstandigheden. Dit kenmerk is duidelijk te zien in de toekenning van successen en mislukkingen.
Een belangrijk punt bij het overwegen van causaleattributie is een kwestie van houding die gepaard gaat met het proces van het waarnemen van een persoon door een persoon, vooral bij de vorming van een indruk van een onbekende persoon. Dit werd onthuld door A. Bodylev door middel van experimenten waarbij verschillende groepen mensen een foto van dezelfde persoon te zien kregen, die hem vergezelde met kenmerken als "schrijver", "held", "crimineel" enzovoort. Toen de set werd geactiveerd, verschilden de verbale portretten van dezelfde persoon. Er werd onthuld dat er mensen zijn die zich niet lenen voor stereotiepe perceptie. Ze worden selectief stereotiep genoemd. Nadat we de mechanismen van sociale perceptie hebben overwogen, laten we het nu kort hebben over de effecten ervan.
Effecten van interpersoonlijke perceptie
Het effect van interpersoonlijke perceptie wordt altijd gevormd op basis van stereotypen.
Er zijn in totaal drie effecten:
- Halo-effect.Het komt tot uiting wanneer een persoon de homogeniteit van de persoonlijkheid van een ander overdrijft en de indruk (gunstig of niet) over een van zijn kwaliteiten overdraagt op alle andere kwaliteiten. Tijdens de vorming van de eerste indruk treedt het halo-effect op wanneer een algemene positieve indruk over een persoon leidt tot een positieve beoordeling van al zijn kwaliteiten, en vice versa.
- Primaat effect. Het manifesteert zich bij het beoordelen van een vreemdeling. De rol van de installatie wordt in dit geval gespeeld door de eerder gepresenteerde informatie.
- Het effect van nieuwigheid. Dit effect van interpersoonlijke perceptie treedt op bij het beoordelen van een bekende persoon, wanneer de laatste informatie over hem het meest significant wordt.
Vorming van een idee van de gesprekspartner altijdbegint met een beoordeling en perceptie van zijn fysieke verschijning, uiterlijk en gedrag. In de toekomst vormt deze informatie de basis voor de perceptie en het begrip van deze persoon. Het kan van een aantal factoren afhangen: individuele kenmerken van een persoon, zijn cultuurniveau, zijn sociale ervaring, esthetische voorkeuren, enzovoort. Een belangrijk punt zijn ook de leeftijdskenmerken van de persoon die waarneemt.
Bijvoorbeeld een kind dat net binnenkomt?kleuterschool, in de communicatie met mensen, vertrouwt op de primaire ideeën over hen, die hij vormde tijdens de communicatie met zijn ouders. Afhankelijk van hoe het kind de relatie eerder heeft ontwikkeld, vertoont het prikkelbaarheid, wantrouwen, gehoorzaamheid, meegaandheid of koppigheid.
conclusie
Als we het bovenstaande samenvatten, is het de moeite waard om op te merken dat doormechanismen van interpersoonlijke perceptie omvatten manieren om de ene persoon door de andere te interpreteren en te evalueren. De belangrijkste zijn: identificatie, empathie, egocentrisme, aantrekking, reflectie, stereotype en causale attributie. Verschillende mechanismen en soorten interpersoonlijke perceptie werken in de regel samen en vullen elkaar aan.
