Bitwa pod Cheroneą trwała prawie dwie i półtysiące lat temu. Jednak pamięć o niej przetrwała do dziś. Co więcej, niektóre punkty nadal budzą kontrowersje między historykami i archeologami. A interpretacja bitwy wywołuje gorące dyskusje w społeczeństwie greckim i macedońskim (Słowiańska Republika Macedonii). Na mapie świata powstało nowe potężne państwo, które miało zmienić bieg historii.
To także pod Cheroneą po raz pierwszy pokazał się słynny Aleksander Wielki.
Przyczyny
Zyskanie siły w 350 roku p.n.eKrólestwo Macedonii. W regionie nadal dominuje kultura grecka. W tym czasie sama Hellas była bardzo podzielona. Istnieje kilka całkowicie niezależnych państw-miast, tzw. polityk. Co więcej, każde takie państwo, nawet samo w sobie, stanowi poważną siłę na półwyspie. Posiadali bardzo skuteczny system poboru podatków, różne instytucje społeczne i własną armię. Każde miasto mogło stworzyć zarówno regularną armię, jak i milicję. Jednocześnie dość często dochodziło do konfliktów pomiędzy politykami. Gdy tylko w jednym doszło do konfliktów społecznych, inni natychmiast wykorzystali słabość sąsiada i wzmocnili swoje pozycje. Grecy prowadzili aktywny handel zarówno ze wschodem, jak i północą. Jednak prawie wszystkich, z wyjątkiem nich samych, uważano za barbarzyńców i ignoranckich głupców. Stąd powolne rozprzestrzenianie się kultury.
Powstanie Macedonii
Macedonia była mocarstwem bardziej scentralizowanym. Władza była w rękach oligarchów, nad którymi stał car. O tron regularnie dochodziło do krwawych potyczek.
Prawie każdy król Macedonii się znalazłzabity. Wojsko odegrało w kraju poważną rolę. Kulturę można określić jako grecką, ale zachowały się lokalne starożytne tradycje. Te drobne różnice zostały natychmiast zauważone przez Greków. Traktowali Macedończyków z pogardą, uważając ich za współbarbarzyńców. Jednocześnie sama Macedonia stopniowo stała się dominującą potęgą w regionie. Stopniowo podbiła Pangeę. Na tych ziemiach znajdowała się ogromna liczba kopalni złota. Car Filip II myślał o rozszerzeniu swojej władzy i przygotowywał się do podboju ziem greckich.
Postęp na południe
Wojny między Macedonią a Grecją nie były czymśnowe i zostały przeprowadzone dużo wcześniej. Jednak to za Filipa powstała groźba podboju Grecji. Również ze względu na niewielką różnicę kultur i niemal całkowicie identyczną religię istniało zagrożenie asymilacją. Fakt ten został odebrany pozytywnie przez część prominentnych polityków Hellady. Na przykład Isokrates wierzył, że silna scentralizowana władza w Macedonii może uratować podzielone społeczeństwo poleis. Ale w większości władcy państw nie uważali sojuszu z Filipem za coś obiecującego, byli gotowi udzielić mu zdecydowanego odrzucenia.
W 338 r. Macedończycy rozpoczęli kampanię mającą na celu podbicie polityki Hellady.
Siły boczne: Macedończycy
Bitwa pod Cheroneą pozostawiła wiele pytań i odpowiedzina które różni historycy dają różne odpowiedzi. Jednym z nich jest ocena liczebności żołnierzy. W tamtych czasach różni kronikarze mieli tendencję do wyolbrzymiania liczby żołnierzy ze względu na większy dramat, epickość lub z innych powodów. Najdokładniejsza liczba żołnierzy macedońskich to trzydzieści tysięcy osób. Kampania przeciwko Beocji była planowana od dawna. Znali go bliscy generałowie, a także syn króla Aleksander. Od najmłodszych lat ojciec uczył go sztuki wojennej i wtajemniczał we wszystkie sprawy. Podstawą armii macedońskiej była armia regularna, rekrutowana z ziem własnych i wasalnych. Każdym oddziałem dowodzili chorążowie Filipa.
Uzbrojeni byli głównie we włócznie,bękartowe miecze i tarcze. Jako zbroję używano zbroi z surowej skóry lub kolczugi. Kawaleria odegrała ogromną rolę w bitwach tamtych czasów. Jeźdźcy stanowili elitę wojskową w każdym kraju. Oprócz trzydziestu tysięcy piechoty król zabrał ze sobą dwa tysiące jeźdźców.
Siły boczne: Grecy
Regularne wojny grecko-macedońskieprzyczynił się do opracowania specjalnej strategii na wypadek inwazji macedońskiej. Miasta-polisy nie posiadały dużych, regularnych armii. W czasie ofensywy zwołano milicję. Każdy obywatel miał obowiązek opanować sztukę wojenną i, jeśli zajdzie taka potrzeba, walczyć na polu bitwy. Najpowszechniejszą formacją Greków byli „hoplici”. To jest ciężka piechota. Byli uzbrojeni w trzymetrową włócznię, ciężką tarczę i mały miecz. Jako zbroję używano lekkiej zbroi, karwaszy i grubego hełmu. Hoplici nacierali falangą. Każdy oddział liczył około 250 osób. Atakowali w szyku, tnąc i odpychając wrogów swoimi tarczami. W niektórych przypadkach hoplici mieli inną włócznię do rzucania - strzałkę. Przybiegł tuż przed atakiem.
Szkolenie wojskowe trwało dwa lata. Bitwa pod Cheroneą znacząco zmieniła taktykę i broń hoplitów w przyszłości.
Przygotowanie do bitwy
Armia macedońska została osobiście poprowadzona do bitwy przez króla Filipa.Bitwa pod Cheroneą miała być pierwszym prawdziwym sprawdzianem nowej armii. Armia szła raczej powoli, aby oszczędzać siły. Jeszcze dzień przed główną bitwą oddziały natarcia przeprowadziły już rozpoznanie okolicy. Grekom udało się zająć dogodną pozycję. Z jednej strony flankę ich armii pokrywała rzeka, a z drugiej wzgórze. Grecy przywieźli ze sobą około 30 tysięcy żołnierzy. Byli to głównie obywatele hoplitów, a także najemnicy.
Zdecydowana większość wojowników była ciężkapiechota, niezwykle niebezpieczna w walce w zwarciu, ale bardzo powolna podczas manewrowania. Ludność pochodziła głównie z Aten i Teb. W obronie Hellady przybył także legendarny „Święty Oddział z Teb”.
Philip nie miał aż tak poważnych objawówpiechoty, jak Grecy. Dlatego opracował specjalną taktykę. Ateńczycy słynęli z zaciekłości w bitwach. Niezwykle trudno było złamać ich ducha walki. Jednak ciężka zbroja szybko wyczerpała żołnierzy. Dlatego dowódca zabrał ze sobą dużą liczbę peltastów. To starożytni greccy wojownicy światła. Byli uzbrojeni we włócznie do rzucania i lekkie skórzane tarcze. Jednocześnie walczyli bez zbroi. Peltasci nie rzucili się w sam środek bitwy. Obrzucali wroga strzałkami z dużej odległości. Oprócz nich Macedończycy mieli także procarzy. Żołnierze ci praktycznie nie potrzebowali żadnej innej broni poza specjalnymi torbami. Umieszczano w nich kamienie, którymi procarze rzucali we wroga za pomocą specjalnej liny – procy.
A. Macedoński dowodził prawą flanką wojsk – kawalerią.
Bitwa
Bitwa pod Cheroneą rozpoczęła się 2 sierpnia.Żołnierze ustawili się w zasięgu wzroku. Filip dowodził falangą. Dowódcą jeźdźców i zwrotnej prawej flanki był A. Macedończyk, syn Filipa, który miał wówczas 18 lat. Grecy stanęli na wzgórzu, bo z niego łatwiej było zaatakować. Macedończycy ustawili się na równinie. Grekami dowodzili Hores, Proxenus, Stratokles, Teagenes i inne znane osobistości.
Grecy jako pierwsi zaatakowali.Jak zwykle liczyli na przewagę liczebną i jakościową na linii kontaktu. Kilka minut po pierwszych sygnałach do ataku strony rozpoczęły zaciętą walkę. Armia koalicyjna poleis utrzymywała zwarty szyk i odpierała wroga.
Na całym froncie rozpoczęły się zacięte walki.Najczęściej wygrywali je ci, którzy potrafili utrzymać pojedynczy szyk i odpychać wroga ścianą tarcz, okresowo zadając ciosy. Ze względu na charakter bitwy wszystkie siły zostały unieruchomione i niezdolne do manewrowania. Aleksander Wielki miał zmienić wynik bitwy. Bitwa pod Cheroneą wydawała się wygrana przez Greków. Walczyli zaciekle i odepchnęli Macedończyków. I wtedy Filip wydał rozkaz odwrotu. Zaawansowane oddziały zaczęły się wycofywać i szczelnie zamykały formację.
Zniszczenie
Grecy, widząc to, wpadli w wściekłość.Rozległy się okrzyki: „Zapędźmy ich do serca Macedonii!” Hoplici rzucili się w pościg. Jednak prześladowania zakłóciły tradycyjny porządek. Król wiedział o tych konsekwencjach, gdyż podobną taktykę stosował w bitwach z Trakami. Gdy tylko Grecy przełamali szyk, peltaści i procarze zaczęli rzucać włóczniami w atakujących. W tym czasie Aleksandrowi i jego kawalerii udało się przedrzeć przez wojska wroga i zmusić Ateńczyków do ucieczki. Klęska flanki oznaczała atak z boku i okrążenie, któremu hoplici nie mogli się oprzeć. Zaczęli uciekać, odrzucając tarcze. A utrata tarczy była dla wojownika ogromnym wstydem. Tak pojawiło się sformułowanie „wróć z tarczą lub na tarczy”.
Konsekwencje
Według Diodora oktysiące Greków, dwa razy więcej zostało wziętych do niewoli. Święta Orkiestra z Teb została doszczętnie zniszczona. Nie wycofał się, a Macedończycy obrzucili Greków strzałkami. Tego samego dnia wojska królewskie zajęły miasto Cheronea. Droga do Grecji kontynentalnej była otwarta. Po klęsce unii miast w Cheronei wielkość Macedonii na mapie Europy niemal się podwoiła. Władze miejskie zostały podbite i zobowiązane do płacenia daniny. Również kontynentalna Hellas przysięgała wierność królowi Macedonii (z wyjątkiem Sparty). W roku bitwy pod Cheroneą świat po raz pierwszy dowiedział się o Aleksandrze Wielkim.
