Gazowe olbrzymy Układu Słonecznego, jak każdydrugi składa się głównie z gazów. Fizyczne i chemiczne właściwości tych planet są tak różne od całego naszego środowiska, że nie mogą nie wzbudzić zainteresowania nawet tych, którzy są bardzo daleko od astronomii.
Giganci gazowi
Wiadomo, że obiekty naszego układu gwiezdnego są warunkowo podzielone na dwie grupy: ziemską i gazową. Druga obejmuje planety, które nie mają twardej powłoki. Nasza gwiazda ma cztery takie obiekty:
- Jowisz
- Saturn
- Uran
- Neptun
Gazowe olbrzymy Układu Słonecznego charakteryzują się niepewnością granic między jądrem, powłoką i atmosferą planety. W rzeczywistości naukowcy nie mają nawet zaufania do obecności jądra.
Według najbardziej prawdopodobnego systemu występowanianaszego świata gazowe olbrzymy Układu Słonecznego pojawiły się znacznie później niż planety ziemskie. W miarę pogłębiania się ciśnienia w atmosferze gigantów wzrasta. Eksperci uważają, że bliżej środka planety jest tak duży, że wodór zamienia się w postać płynną.
Ciała gazowe szybciej obracają się wokół własnej osi,niż solidny. Ciekawe, że planety (gazowe olbrzymy) Układu Słonecznego emitują więcej ciepła niż otrzymują od Luminary. Zjawisko to można częściowo wyjaśnić energią grawitacyjną, ale pochodzenie pozostałej części nie jest w pełni zrozumiałe przez naukowców.
Jowisz
Największa planeta w Układzie Słonecznym – gazgigantyczny Jowisz. Jest tak duży, że widać go nawet gołym okiem – na nocnym niebie jest trzecim najjaśniejszym obiektem, tylko Księżyc i Wenus są bardziej widoczne. Nawet w małym teleskopie można zobaczyć dysk Jowisza z czterema punktami - satelitami.
Planeta może pochwalić się nie tylko najbardziejduże rozmiary, ale też najsilniejsze pole magnetyczne – jest 14 razy większe od Ziemi. Uważa się, że powstał w wyniku ruchu metalicznego wodoru w trzewiach olbrzyma. Emisja radiowa planety jest tak silna, że uszkadza każdy aparat, który się zbliży.
Mimo gigantycznych rozmiarów Jowisza obraca sięjest najszybszy ze wszystkich swoich towarzyszy w układzie gwiezdnym – pełna rewolucja zajmuje tylko 10 godzin. Ale jego orbita jest tak wielka, że przelot wokół Słońca zajmuje 12 lat ziemskich.
Jowisz jest najbliższym nam gazowym gigantemdlatego jest najlepiej zbadany wśród planet swojej grupy. To właśnie do tego ciała skierowano większość statków kosmicznych. Obecnie sonda Juno znajduje się na orbicie, zbierając informacje o planecie i jej satelitach. Sonda została wystrzelona w 2011 roku, w lipcu 2016 roku dotarła na orbitę planety. W sierpniu tego samego roku przeleciał jak najbliżej - zakręcając wokół Jowisza zaledwie 4200 km od jego powierzchni. W lutym 2018 roku planowane jest zalanie urządzenia w atmosferze giganta. Cały świat czeka na zdjęcia z tego procesu.
Saturn
Drugi co do wielkości gigant gazowy Solarsystemy - Saturn. Ta planeta jest uważana za najbardziej tajemniczą, dzięki swoim pierścieniom, o której pochodzeniu spierają się naukowcy z całego świata. Dziś wiadomo, że składają się z kawałków skały, lodu i pyłu różnej wielkości. Są drobinki z drobinką kurzu, ale są też przedmioty o średnicy do kilometra. Ciekawe, że szerokość pierścieni może wystarczyć, aby przejść wzdłuż nich z Ziemi na Księżyc, podczas gdy ich szerokość wynosi tylko około kilometra.
Odbite światło od tego obiektu przekracza ilość odbitą przez planetę. Nawet niezbyt mocny teleskop wystarczy, aby dostrzec pierścienie Saturna.
Naukowcy odkryli, że gęstość planety jest o połowę mniejsza niż gęstość wody: gdyby można było zanurzyć Saturna w wodzie, pozostałby on na powierzchni.
Olbrzym ma bardzo silne wiatry - na równikuzarejestrowano wiry o średniej prędkości 1800 km/h. Aby z grubsza wyobrazić sobie ich siłę, należy porównać je z najpotężniejszym tornadem, którego prędkość sięga 512 km/h.
Dzień Saturna mija szybko - zaledwie 10 godzin, 14 minut, podczas gdy rok trwa 29 lat ziemskich.
Uran
Ta planeta nazywana jest lodowym gigantem, ponieważw atmosferze wodoru, helu i metanu znajdują się nie tylko skały, ale także wysokotemperaturowe modyfikacje lodu. Naukowcy odkryli chmury wodoru, amoniaku i lodu unoszące się w atmosferze Urana.
Planeta może pochwalić się najzimniejszą atmosferą w naszym układzie gwiezdnym - minus 224 stopnie. Naukowcy spekulują, że olbrzym ma wodę, co z kolei umożliwia życie.
Ciekawą cechą Urana jest jego równikpołożony po drugiej stronie orbity: planeta wydawała się leżeć na boku. To sprawia, że zmiana pór roku jest zupełnie wyjątkowa. Bieguny planety nie widziały światła słonecznego od 42 lat. Łatwo obliczyć, że Uran dokona całkowitej rewolucji wokół Słońca w ciągu 84 lat.
Obrót wokół własnej osi następuje w ciągu 17 godzin i 14 minut, ale silne wiatry (do 2 m/s) przyspieszają niektóre szczegóły atmosfery, zmuszając je do okrążenia planety w ciągu 14 godzin.
Wcześniej sądzono, że nachylenie planety uległo zmianie.po zderzeniu z dużym obiektem, jednak dzisiaj naukowcy skłaniają się ku wersji wpływu sąsiadów na system. Zakłada się, że pola grawitacyjne Saturna, Jowisza i Neptuna wybiły oś Urana.
Neptun
Ta planeta jest najdalej od Słońca, więc większość informacji na jej temat opiera się na obliczeniach i zdalnych obserwacjach.
Rok na Neptunie to prawie 165 lat ziemskich. Atmosfera jest tak niestabilna, że równik planety obraca się wokół własnej osi w 18 godzin, bieguny w 12 godzin, a pole magnetyczne w 16,1 godziny.
Grawitacja giganta ma znaczący wpływdo obiektów znajdujących się w pasie Kuipera. Istnieją dowody na to, że planeta zablokowała kilka regionów pasa, powodując luki w jego strukturze.
Temperatura w centrum Neptuna sięga 7000 stopni - tyle samo, co na większości znanych planet czy na powierzchni Luminary.
Gazowe olbrzymy Układu Słonecznego mają podobne cechy, ale i tak są to zupełnie różne od siebie obiekty, z których każdy zasługuje na to, abyśmy jak najwięcej się o nich dowiedzieli.
