Kultura jest ważnym elementem społeczeństwaświadomość. Jest środkiem kształtowania osobowości społecznej, sferą komunikacji między ludźmi i realizacją ich twórczego potencjału. Sfera kultury duchowej i jej cechy są przedmiotem badań filozofów, kulturoznawców, intelektualistów, dążących do określenia roli kultury duchowej w społeczeństwie i rozwoju człowieka.
Pojęcie kultury
Ludzka aktywność życiowa na przestrzeni dziejówrozwija się w kulturę. Pojęcie to obejmuje najszerszą sferę życia ludzkiego. Znaczenie słowa „kultura” - „uprawa”, „uprawa” (pierwotnie - ziemia) - wiąże się z tym, że za pomocą różnych działań człowiek przekształca otaczającą rzeczywistość i siebie. Kultura jest zjawiskiem wyłącznie ludzkim, zwierzęta w przeciwieństwie do ludzi dostosowują się do świata, a człowiek dostosowuje go do swoich potrzeb i wymagań. W toku tych przemian powstaje.
Ze względu na to, że sfery kultury duchowejniezwykle zróżnicowane, nie ma jednej definicji pojęcia „kultura”. Istnieje kilka podejść do jego interpretacji: idealistyczna, materialistyczna, funkcjonalistyczna, strukturalistyczna, psychoanalityczna. W każdym z nich wyróżniono odrębne aspekty tej koncepcji. W szerokim sensie kultura to cała przemieniająca działalność człowieka, skierowana zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz siebie. W wąskim sensie jest to twórczość człowieka, wyrażająca się w tworzeniu dzieł różnych sztuk.
Kultura duchowa i materialna
Pomimo tego, że kultura jest złożona,jest to złożone zjawisko, istnieje tradycja dzielenia go na materialne i duchowe. Zwyczajowo w dziedzinie kultury materialnej odwołuje się do wszystkich rezultatów ludzkiej działalności, ucieleśnionych w różnych przedmiotach. To świat, który otacza człowieka: budynki, drogi, sprzęty gospodarstwa domowego, ubrania, a także różnorodny sprzęt i technologie. Sfery kultury duchowej są związane z produkcją idei. Należą do nich teorie, nauki filozoficzne, normy moralne, wiedza naukowa. Jednak ten podział jest często czysto arbitralny. Jak na przykład można oddzielić dzieła sztuki, takie jak film, od teatru? W końcu spektakl łączy w sobie ideę, literacką podstawę, grę aktorów, a także tematykę projektową.
Pojawienie się kultury duchowej
Kwestia pochodzenia kultury do tej porypowoduje ożywione spory między przedstawicielami różnych nauk. Nauki społeczne, sfera kultury duchowej, dla której jest ważnym obszarem badawczym, dowodzą, że geneza kultury jest nierozerwalnie związana z formowaniem się społeczeństwa. Warunkiem przetrwania człowieka prymitywnego była umiejętność dostosowania otaczającego go świata do swoich potrzeb oraz umiejętność współistnienia w zespole: nie da się przeżyć samotnie. Tworzenie kultury nie było natychmiastowe, ale był długim procesem ewolucyjnym. Osoba uczy się przekazywać doświadczenia społeczne, tworząc w tym celu system rytuałów i sygnałów, mowy. Ma nowe potrzeby, w szczególności pragnienie piękna, kształtują się wartości społeczne i kulturowe. Wszystko to staje się platformą kształtowania kultury duchowej. Zrozumienie otaczającej rzeczywistości, poszukiwanie związków przyczynowo-skutkowych prowadzi do powstania mitologicznego postrzegania świata. Symbolicznie wyjaśnia otaczający świat i pozwala człowiekowi poruszać się w życiu.
Główne rejony
Wszystkie sfery z czasem wyrastają z mitologiikultura duchowa. Świat ludzki ewoluuje i staje się bardziej skomplikowany, a jednocześnie informacje i idee o świecie stają się bardziej złożone, przydzielane są specjalne obszary wiedzy. Dziś na pytanie, co obejmuje sfera kultury duchowej, można odpowiedzieć na kilka sposobów. W tradycyjnym sensie obejmuje religię, politykę, filozofię, moralność, sztukę, naukę. Istnieje również szersze spojrzenie, zgodnie z którym język, system wiedzy, wartości i plany ludzkości na przyszłość wpisane są w sferę duchową. W najwęższym ujęciu sfera duchowości obejmuje sztukę, filozofię i etykę jako obszar formowania się ideałów.
Religia jako sfera kultury duchowej
Pierwszy z mitologicznego światopoglądureligia się wyróżnia. Wszystkie sfery kultury duchowej, w tym religia, reprezentują szczególny zbiór wartości, ideałów i norm, które służą jako wytyczne w życiu człowieka. Wiara jest podstawą zrozumienia świata, zwłaszcza dla człowieka starożytnego. Nauka i religia to dwa antagonistyczne sposoby wyjaśniania świata, ale każdy z nich to system wyobrażeń o tym, jak powstał człowiek i wszystko, co go otacza. Specyfika religii polega na tym, że odwołuje się do wiary, a nie do wiedzy. Główna funkcja religii jako formy życia duchowego ma charakter ideologiczny. Ustala ramy dla światopoglądu i postrzegania świata przez człowieka, nadaje sens egzystencji. Religia pełni także funkcję regulacyjną: kontroluje relacje między ludźmi w społeczeństwie i ich działania. Oprócz tego wiara pełni funkcje komunikacyjne, legitymizujące i tłumaczące kulturowo. Dzięki religii pojawiło się wiele wybitnych idei i zjawisk, była ona źródłem koncepcji humanizmu.
Moralność jako sfera kultury duchowej
Podstawą jest kultura moralna i duchowaregulacja relacji między ludźmi w społeczeństwie. Moralność to system wartości i poglądów na temat tego, co jest złe, a co dobre, sensu życia ludzi i zasad ich relacji w społeczeństwie. Badacze często uważają etykę za najwyższą formę duchowości. Moralność jest specyficzną sferą kultury duchowej, a jej cechy wynikają z faktu, że jest ona niepisanym prawem ludzkich zachowań w społeczeństwie. Jest to niewypowiedziana umowa społeczna, zgodnie z którą wszystkie narody uznają najwyższą wartość człowieka i jego życia. Główne społeczne funkcje moralności to:
- regulacyjne - ta specyficzna funkcjapolega na kierowaniu zachowaniem ludzi i nie są zdominowane przez żadne instytucje i organizacje kontrolujące człowieka. W wypełnianiu wymagań moralnych motywuje człowieka unikalny mechanizm zwany sumieniem. Moralność wyznacza zasady, które zapewniają interakcję między ludźmi;
- imperatyw wartościujący, czyli funkcja, która pozwala ludziom zrozumieć, co jest dobre, a co złe;
- wychowawczy - to dzięki niej kształtuje się moralny charakter jednostki.
Etyka pełni również szereg ważnych społecznie funkcji, takich jak poznawcze, komunikacyjne, orientacyjne i prognostyczne.
Sztuka jako sfera kultury duchowej
Działania człowieka mające na celu twórczetransformacja i znajomość świata nazywana jest sztuką. Główna potrzeba, którą człowiek zaspokaja przy pomocy sztuki, ma charakter estetyczny. Dążenie do piękna i wyrażania siebie jest w naturze człowieka. Dziedziny sztuki koncentrują się na twórczym rozwoju i poznaniu możliwości świata. Sztuka, podobnie jak inne sfery kultury duchowej, pełni funkcje poznawcze, komunikacyjne, transformacyjne. Ale poza tym sztuka spełnia funkcję rekreacyjną, emocjonalną i estetyczną. Pozwala osobie wyrazić swój wewnętrzny światopogląd, dzielić się emocjami i wyobrażeniami o tym, co piękne i brzydkie. Spektakularne rodzaje sztuki - kino i teatr - mają silny wpływ, dlatego ta forma kultury duchowej pełni również funkcję sugestywną. Sztuka ma wyjątkowe właściwości, może wywołać te same emocje w różnych ludziach i ich jednoczyć. Sztuka w formie niewerbalnej jest zdolna do komunikowania idei i znaczeń w sposób zrozumiały i skuteczny.
Kino i teatr
Kino jest jednym z najmłodszych i jednocześnienajpopularniejsze sztuki. Jego historia jest krótka w porównaniu z tysiącletnią historią muzyki, malarstwa czy teatru. Jednocześnie kina każdego dnia wypełniają się milionami widzów, a jeszcze więcej osób ogląda filmy w telewizji. Kino ma potężny wpływ na umysły i serca młodych ludzi.
Dziś teatr jest mniej popularny niż kino.Wraz z wszechobecnością telewizji stracił na atrakcyjności. Ponadto bilety do teatru są teraz drogie. Dlatego można powiedzieć, że zwiedzanie słynnego teatru stało się luksusem. Jednak teatr jest integralną częścią życia intelektualnego każdego kraju i odzwierciedla stan społeczeństwa i umysły narodu.
Filozofia jako sfera kultury duchowej
Filozofia jest najstarszym intelektualistąludzka aktywność. Podobnie jak inne sfery kultury duchowej, wyrasta z mitologii. Organicznie łączy w sobie cechy religii, sztuki i nauki. Filozofowie zaspokajają ważną ludzką potrzebę znaczenia. Główne pytania dotyczące bytu (czym jest świat, jaki jest sens życia) otrzymują różne odpowiedzi w filozofii, ale pozwalają człowiekowi wybrać własną ścieżkę życia. Jego najważniejsze funkcje są ideologiczne i aksjologiczne, pomaga człowiekowi budować własny system poglądów i kryteria oceny otaczającego go świata. Filozofia pełni także funkcje epistemologiczne, krytyczne, prognostyczne i edukacyjne.
Nauka jako sfera kultury duchowej
Najnowsza wyłaniająca się sfera duchowościkultura stała się nauką. Jego powstawanie przebiega dość wolno i ma na celu przede wszystkim wyjaśnienie budowy świata. Nauka i religia to formy przezwyciężenia mitologicznego postrzegania świata. Ale w przeciwieństwie do religii nauka jest systemem obiektywnej, weryfikowalnej wiedzy i jest zbudowana zgodnie z prawami logiki. Główną potrzebą, którą człowiek zaspokaja dzięki nauce, jest poznawcza. W naturze ludzkiej leży stawianie różnych pytań, a poszukiwanie odpowiedzi rodzi naukę. Naukę odróżnia od wszystkich innych dziedzin kultury duchowej ścisłe dowody i weryfikowalność postulatów. Dzięki niej tworzy się uniwersalny ludzki obiektywny obraz świata. Główne społeczne funkcje nauki to poznawcze, ideologiczne, zmieniające praktykę, komunikacyjne, edukacyjne i regulacyjne. W przeciwieństwie do filozofii nauka opiera się na systemie obiektywnej wiedzy, którą można zweryfikować eksperymentalnie.
