Wielka proletariacka rewolucja kulturalna jest…eksperyment społeczny zapoczątkowany w 1966 roku przez KPCh pod przewodnictwem Mao Zedonga, mający na celu ożywienie ducha rewolucyjnego i oczyszczenie partii z „elementów burżuazyjnych”.
Źródłem rewolucji kulturalnej może być:sięga połowy lat pięćdziesiątych, kiedy Mao był poważnie zaniepokojony problemem, że kraj odchodzi od socjalizmu i znajduje się na ścieżce „przywrócenia kapitalizmu”. Według niego walka między ideologiami proletariackimi i burżuazyjnymi przybrała nowe, podstępne formy po wyeliminowaniu klas kapitalistycznych.
Mao doszedł do wniosku, że źródłoPolityczny regres Chin polega na fałszywej i wyrachowanej wierze wielu jej politycznych kolegów, że walka klasowa ustała w socjalizmie. Z jego punktu widzenia urzędnicy państwowi stali się „nową klasą”, daleką od mas, a intelektualiści byli „naczyniem” wartości burżuazyjnych, a nawet feudalnych.
Jednak rewolucja kulturalna w Chinach była…walka o władzę, w której przyszły Wielki Pilot, pozbywając się politycznych konkurentów, próbował odzyskać władzę, którą utracił w wyniku niepowodzeń w polityce Wielkiego Skoku Naprzód.
Był postrzegany przez Mao jako narzędzie do stworzenia nowej „generacji następców rewolucji” – tych, którzy poprowadzili partię komunistyczną do zwycięstwa.
Kiedyś ci, o których sądzono, że odepchnęli Chiny?do kapitalizmu, zostały odsunięte od władzy na wszystkich poziomach społeczeństwa, rozpoczął się proces budowy socjalistycznych instytucji, „kiełków komunizmu”. Elitaryzm w edukacji został zastąpiony zaktualizowanymi, upolitycznionymi programami nauczania, opartymi na poprawności ideologicznej i aktywizmie politycznym.
Chiny mają długą tradycję „ingshe” (cieńzniszczenie), za pomocą którego pisarze używają alegorii do krytyki dygnitarzy. W rzeczywistości rewolucja kulturalna w Chinach rozpoczęła się od podejrzeń o „ying she” w dramacie historycznym „Rozbiórka Hai Rui” napisanym przez historyka Wu Hana, który był postrzegany jako aluzja do losu marszałka Peng Dehuai, który został zdymisjonowany po tym, jak skrytykował politykę Wielkiego Skoku Naprzód.
Właściwie to było absurdalne, ale Mao zareagował napracować z podejrzaną powagą, zwłaszcza że w tym czasie w partii zaczęły formować się frakcje niezadowolone z polityki Mao Zedonga. Polecono zaczerpnąć w gazetach nazwisko autora, który został następnie aresztowany, gdzie zmarł po ciągłym biciu. Wu Han był jedną z pierwszych ofiar rewolucji kulturalnej. W 1979 roku, po śmierci Mao, został pośmiertnie zrehabilitowany.
Po Wu Hanie radykalni maoiści szybko dokonali czystkiz innych prawicowych instytucji kulturalnych, a teatr stał się główną platformą Gangu Czterech, frakcji Jiang Qing (ministra kultury i żony Mao), do ataku na swoich przeciwników politycznych.
„Gang Czterech” (Jiang Qing, Zhang Chunqiao, YaoWenyuan, Wang Hongwen wraz z grupami bliskich „intelektualistów” zarządzali wszystkim: studiami filmowymi, operami, zespołami teatralnymi, stacjami radiowymi. Wszystkie stare filmy zostały usunięte z wypożyczalni. Jedynie rewolucja w Chinach i osiem związanych z nią tematów miało być przedstawione w filmach, sztukach teatralnych. Nawet dziecięce teatry lalek zostały zamknięte pod pretekstem ich kontrrewolucyjnego charakteru. Artyści, pisarze, artyści byli więzieni lub wygnani. Zespoły Opery Pekińskiej zostały rozwiązane, ponieważ mieściły się w kategorii „czterech śladów”. Czerwonogwardziści spalili stare księgi, zniszczyli zabytki architektury, wyrwali starożytne zwoje i rozbili ceramikę artystyczną. Masa wartości kulturowych została bezpowrotnie utracona.
Rewolucję kulturalną w Chinach, która ma złożoną i zawiłą historię, można podzielić na trzy główne fazy: masową, militarną i sukcesję.
Faza masowa (1966-1969) jest najbardziej destrukcyjna,kiedy Chiny były zdominowane przez „Czerwoną Gwardię” (Hongweipings), jednostki składały się z ponad 20 milionów uczniów szkół średnich i studentów. Odpowiedzieli na wezwanie Mao do „dokonania rewolucji” poprzez niezwykle pilne poszukiwanie „wrogów klasowych” wszędzie, gdzie się ukryli. Na tym etapie większość politycznych rywali Mao na najwyższych szczeblach władzy została obalona, w tym chiński prezydent Liu Shaoqi.
Faza wojskowa (1969-1971) rozpoczęła się późniejArmia Ludowo-Wyzwoleńcza osiągnęła dominującą pozycję w chińskiej polityce, tłumiąc, za aprobatą Mao, anarchię Czerwonej Gwardii. Zakończył się rzekomą próbą zamachu stanu we wrześniu 1971 r., dokonaną przez niezadowolonego spadkobiercę Mao, ministra obrony Lin Biao.
Faza sukcesji (1972-1976) - intensywnapolityczne i ideologiczne „przeciąganie liny” między radykalnymi ideologami a starymi kadrami, które zdecydowały się zakończyć lub kontynuować politykę Rewolucji Kulturalnej. Konflikt był złożoną walką, podczas której krajem rządzili kolejno dwaj główni przywódcy KPCh – przewodniczący Mao i premier Zhou Enlai. Decydująca kostka została rzucona, gdy członkowie Bandy Czterech zostali aresztowani w październiku 1976 roku (miesiąc po śmierci Przewodniczącego Mao) przez koalicję umiarkowanych przywódców. Uważa się, że rewolucja kulturalna w Chinach zakończyła się aresztowaniem Gangu Czterech.
