W 2003 roku Biuro Projektowe Sukhoi rozpoczęło drugieetap modernizacji myśliwca Su-27 do stworzenia samolotu Su-35. Charakterystyka uzyskana w procesie modernizacji pozwala nazwać go myśliwcem generacji 4++, co oznacza, że jego możliwościami są maksymalnie zbliżone do samolotu PAK FA piątej generacji.
Tło rozwoju
Na początku lat 80-tych, kiedy Su-27 był jeszcze w użyciuzostał opanowany przez radzieckie siły powietrzne, jego generalny projektant Paweł Suchoj planował już opracowanie zmodernizowanej wersji. Pierwotnie oznaczony jako Su-27M, został wyposażony w znacznie ulepszoną awionikę, co czyni go najlepszym myśliwcem swojej epoki. Został także wyposażony w bardziej zróżnicowany zestaw uzbrojenia, co pozwoliło Su-27M (patrz zdjęcie poniżej) na wykonywanie misji zwalczania celów naziemnych.
Scharakteryzowano wersję zmodernizowanąwiele zmian w aerodynamice, awionice, konstrukcji elektrowni, a także zwiększył ładowność. Aby zmniejszyć masę i zwiększyć pojemność paliwa, zastosowano materiały kompozytowe o wysokiej wytrzymałości oraz stopy aluminiowo-litowe.
Samolot Su-27M był wyposażony w silnik turboodrzutowysilnik o ciągu 125 kN, mocniejszy niż w Su-27. Sam program modernizacji Su-27 oznaczono jako „Su-35BM”, gdzie litery oznaczały „poważną modernizację”. Wiele z tego, co zostało zrobione w tym okresie, zostało wchłonięte przez nowoczesny samolot Su-35, którego parametry techniczne znacznie przewyższają pierwotny prototyp Su-27M.
Dalsza modernizacja
W 2003 roku uruchomiono projekt produkcyjnymyśliwiec mający wypełnić lukę pomiędzy zmodernizowanymi wersjami Su-27M i Su-30MK a pojazdem bojowym PAK FA piątej generacji. Celem projektu była druga modernizacja płatowca samolotu Su-27 (stąd jego klasyfikacja jako myśliwca generacji 4++) w taki sposób, aby osiągi Su-35 odpowiadały poziomowi realizowanemu na PAK FA. Ponadto samolot miał stać się alternatywą dla rodziny Su-30 w dostawach eksportowych.
Rozwój samolotu trwał do 2007 roku.kiedy pojawił się w sprzedaży. Nieco później Biuro Projektowe Suchoj poinformowało, że program Su-35 został uruchomiony w obawie, że projekt PAK FA może nie mieć środków finansowych.
Aktualizacja ogona poziomego
Charakterystyka Su-35 pod względem konstrukcji płatowca obejmuje liczne różnice w stosunku do Su-27M, chociaż zewnętrznie samolot zachowuje duże podobieństwo zewnętrzne do swojego poprzednika.
Jedna z charakterystycznych cech konstrukcyjnychPłatowiec Su-27M posiadał aerodynamiczną konstrukcję ze sterowaniem typu canard, która pozwalała samolotowi latać przy maksymalnych kątach natarcia do 120°. Dzięki tej konstrukcji poziomy ogon samolotu - stabilizatory ze sterami wysokości - znajduje się przed skrzydłami.
Jednak przy takim układzie poziomymogon, sygnał radarowy odbity od powierzchni samolotu jest większy niż w przypadku tradycyjnego schematu za skrzydłami. Ułatwia to wykrycie samolotu. Dlatego współczesne, niepozorne dla radarów samoloty (F-22 Raptor, PAK FA i Su-35) mają tradycyjny, poziomy układ ogona – za skrzydłami. Aby zachować zalety stosowania ogona przedniego poziomego wraz z ogonem głównym za skrzydłami, posiadają one również obrotowe sekcje koralików na skrzydłach.
Co nowego wniosły te zmianywygląd samolotu Su-35? Charakterystyka (zdjęcie poniżej pokazuje różnice w wyglądzie od Su-27M) myśliwca okazała się jak najbardziej zbliżona do samolotu 5. generacji, z wyjątkiem jego jeszcze większej sygnatury radarowej i braku aktywnego radar pokładowy.
Inne ulepszenia płatowca
Charakterystyka Su-35 pod względem metodycznymhamowanie różni się od Su-27M brakiem hamulca pneumatycznego (klapy). Metoda hamowania Su-35 polega na tym, że jego stery, umieszczone w tylnych częściach dwóch pionowych płetw, podczas lądowania odchylają się w różnych kierunkach, co wytwarza siłę hamowania. Inne ulepszenia aerodynamiczne obejmują zmniejszenie wysokości stabilizatorów pionowych, mniejszy zwis czaszy i powłokę przewodzącą, która maskuje samolot przed działaniem radarów.
Zwiększoną wytrzymałość płatowca uzyskano dziękipowszechne zastosowanie stopów tytanu, co wydłużyło jego żywotność do około 30 lat eksploatacji, jednocześnie zwiększając maksymalną masę startową do 34,5 tony. Wewnętrzna pojemność paliwa została zwiększona o ponad 20% do 11,5 ton, a po zastosowaniu dodatkowych zbiorników można ją zwiększyć do 14,5 tony.
Zaawansowana awionika
Biuro projektowe Sukhoi zrobiło wszystko, aby scharakteryzowaćSu-35 był po prostu doskonały pod względem awioniki. Pracą wszystkich zespołów i urządzeń samolotu steruje system zarządzania informacją wyposażony w dwa komputery pokładowe. Gromadzi i przetwarza dane z różnych systemów taktycznych i kontroli lotu oraz prezentuje istotne informacje pilotowi za pośrednictwem dwóch głównych wyświetlaczy wielofunkcyjnych (MFD), które wraz z trzema dodatkowymi wyświetlaczami MFD tworzą szybę kokpitu. W samolocie zastosowano wiele innych ulepszeń awioniki i systemów elektronicznych, w tym cyfrowy bezprzewodowy system sterowania lotem, a pilot jest wyposażony w wyświetlacz informacyjny montowany na hełmie i gogle noktowizyjne.
Radar i system celowniczy
W tej części charakterystyka Su-35 obejmujeobecność radaru Irbis z pasywną anteną z układem fazowanym, która stanowi ważny element systemu kierowania ogniem samolotu. Radar jest w stanie wykryć cel powietrzny o powierzchni 3 metrów kwadratowych. m na dystansie 400 km i może wyznaczać cele dla 30 celów powietrznych i prowadzić osiem z nich.
Radar jest także w stanie odtworzyć mapę Ziemi,przy użyciu różnych trybów, w tym trybu syntezy apertury. Uzupełnieniem radaru Irbis jest optyczno-elektroniczny system celowniczy, który wykorzystuje funkcjonalność dalmierza laserowego, telewizora i wykrywacza celów na podczerwień.
Uzbrojenie samolotów
Jaką broń może przenosić myśliwiec Su-35?Charakterystyka jej systemów uzbrojenia obejmuje wykorzystanie różnorodnych rakiet powietrze-powietrze dalekiego i krótkiego zasięgu, precyzyjnej i niekierowanej broni powietrze-ziemia, do której zaliczają się rakiety, wybuchowe bomby wybuchowe i bomby konwencjonalne. Maksymalna ładowność broni wynosi 8 ton, którą można przenosić na czternastu twardych punktach. Myśliwiec może używać rakiet o zasięgu do 300 km.
Silniki myśliwskie
Su-35 jest wyposażony w parę silników turboodrzutowych,którego wektor ciągu jest sterowany w jednej płaszczyźnie. Silnik ten jest uproszczoną wersją elektrowni typu Saturn-117 myśliwca PAK FA piątej generacji. Jego ciąg szacuje się na 145 kN, czyli o 20 kN więcej niż Su-27M. Jego żywotność wynosi 4000 godzin. Para silników lotniczych ma możliwość kontrolowania powstałego wektora ciągu. Każdy z wektorów ciągu dyszy posiada własną oś obrotu, nachyloną do płaszczyzny pionowej. W tym przypadku odchylenie wektora ciągu każdej dyszy można przedstawić jako wynik odchylenia samej dyszy w kierunku w dół do wewnątrz i w górę na zewnątrz. Jeżeli wektory ciągu obu dysz są odchylane synchronicznie, wówczas położenie samolotu można kontrolować jedynie na podstawie kąta pochylenia, ale przy różnych odchyleniach wektorów ciągu dysz można również kontrolować kąty odchylenia i przechylenia. Podobny system sterowania zastosowano także w myśliwcu PAK FA.
Silnik pozwala Su-35 osiągnąć stabilnośćprędkość naddźwiękową bez użycia dopalacza. Powłoki pochłaniające radary są stosowane na częściach silnika w celu zmniejszenia sygnału radarowego odbijanego od samolotu.
Charakterystyka porównawcza Su-35 i F-22
Dziś jedyny akceptowany na świecieMyśliwcem piątej generacji będącym na wyposażeniu jest amerykański F-22 Raptor. Jak wiadomo, podstawa technologii Stealth zastosowanej w jej konstrukcji i zapewniającej niewidzialność samolotu przez radary opiera się na dwóch zasadach:
- nadanie płatowcowi statku powietrznego specjalnie zaprojektowanego kształtu geometrycznego, który zapewnia odbicie sygnału radarowego w kierunku przeciwnym do kierunku jego przylotu;
- rozproszenie (absorpcja) energii sygnału radarowego w materiałach tworzących powierzchnię statku powietrznego w celu jej tłumienia do takiego poziomu, że wykrycie odbitego sygnału staje się mało prawdopodobne.
Według danych amerykańskich współczynnik odbicia myśliwca F-22 jest porównywalny z piłką golfową, według danych rosyjskich wynosi 0,3-0,4 m2. Dla porównania: dla MiG-29 jest to 5 m2 , a dla Su-27 - 12 m2 . Czy możliwe jest, przynajmniej częściowe, osiągnięcie osiągów Raptora na Su-35? Charakterystyka (w porównaniu z F-22 podana poniżej) rosyjskiego samolotu pozwala wyrazić ostrożny optymizm w tej kwestii.
Opracowali rosyjscy projektanci i naukowcymateriały i metody, które znacznie zmniejszyły współczynnik odbicia Su-35. Rosyjscy naukowcy stworzyli narzędzia matematyczne, które pozwalają obliczyć rozpraszanie fal elektromagnetycznych przez złożone ciała, takie jak Su-35, dzieląc je na małe krawędzie i dodając efekty fal krawędziowych i prądów powierzchniowych. Anteny modeluje się oddzielnie, a następnie dodaje do całego modelu obliczeniowego.
Opracowano nowy materiał pochłaniający promieniowanie radiowe,który obejmuje silniki lotnicze. Nie zakłóca pracy systemów odladzających i wytrzymuje duże prędkości przepływu powietrza oraz temperatury do 200°C. Na powierzchnie silników i przednie stopnie sprężarki niskociśnieniowej nanoszona jest za pomocą zrobotyzowanego systemu natryskowego warstwa radiochłonna o grubości 0,7-1,4 mm.
Su-35 ma również poddaną obróbce osłonę kokpitu,który odbija fale radarowe, zmniejszając udział we wzmacniaczu obrazu metalowych elementów kabiny. Rosyjscy technolodzy opracowali proces osadzania plazmowego naprzemiennych warstw materiałów metalowych i polimerowych. Tworzy to powłokę, która blokuje fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej, jest odporna na pękanie i nie zatrzymuje ciepła słonecznego w kabinie.
Oczywiście wszystkie te wydarzenia tylko przybliżającechy Su-35 są podobne do możliwości F-22 Raptor, ale nie czynią ich identycznymi. Prawdziwy parytet (i ewentualnie wyższość) zostanie osiągnięty po przyjęciu na uzbrojenie rosyjskiego myśliwca 5. generacji PAK FA.
Jeśli chodzi o resztę charakterystyk lotu,wówczas ich porównanie dla Su-35 i F-22 daje następujący obraz. Rosyjski samolot jest o cztery metry dłuższy (21,9 m wobec 18,9 m) i prawie o metr wyższy (5,9 m wobec 5,09 m) od amerykańskiego, a przy tym ma większą rozpiętość skrzydeł (14,75 m wobec 13,6 m). Jednocześnie waga Su-35 (pustego) jest prawie równa masie F-22 (19 500 kg w porównaniu z 19 700 kg), ale maksymalna waga „amerykańskiego” to dwie i pół tony więcej (34 500 kg w porównaniu z 38 000 kg). Maksymalna prędkość obu samolotów jest prawie taka sama – około 2400-2500 km/h, podobnie jak praktyczny pułap podnoszenia – 20 000 m.
Ale zasięg lotu Su-35 z dwoma zewnętrznymi zbiornikami jest większy (4600 km w porównaniu z 2960 km), bez zbiorników „suszenie” poleci także dalej niż Raptor (3600 km w porównaniu z 3220 km).
